Dit boek laat je niet ongemoeid
[Recensie] Twee tienerjongens komen terecht op een tuchtschool waar zij in de tijd van de rassenwetten in het Zuiden van Amerika niet alleen vechten tegen vooroordelen maar ook om te overleven.
De auteur verkreeg grote naamsbekendheid met De ondergrondse spoorweg en dit is de opvolger. Ik las het eerder genoemde boek niet en moet bekennen dat dit mijn eerste kennismaking met de auteur is.
Aangeraden door Oprah Winfrey en Barack Obama. Dat zijn niet de minsten. Inmiddels heb ik al meerdere boeken gelezen welke getipt werden door deze Afro-Amerikaanse mensen en telkens weer was rassenhaat het thema. En dat zegt veel. Ook in 2019 moeten we nog altijd aandacht vragen voor dit afschuwelijke onderwerp. Een wereld waarin mensen zich superieur voelen op basis van ras, religie, sekse of afkomst. En om dat onderscheid te stoppen, daarvoor kan nooit genoeg aandacht zijn.
“Je kunt misschien wel de wet veranderen Maar je kunt niet de mensen veranderen en hoe ze elkaar behandelen”.
Het boek ziet er geweldig uit. Prachtig verzorgd met doordachte details. Wanneer ik de losse papieren omslag verwijder, wat ik standaard doe bij het lezen, blijft er een gebonden boek over met een witte omslag. De binnenkant van de omslag en het schutblad zijn zwart en daarmee is het contrast ook grafisch weergegeven. De papieren omslag toont een groot bloedrood vlak met de twee tieners aan de rand. Ze ogen kwetsbaar en hun schaduwen vormen het V-teken. Ik ben al onder de indruk zonder een letter te hebben gelezen.
Naast de genoemde belangstelling van de oud-president en een tv-coryfee mag dit boek ook rekenen op veel media-aandacht. De auteur was onlangs te zien in het televisieprogramma Buitenhof (08-09) en was er op negen september een Book Club waar je in gesprek kunt met de auteur over dit jongste boek in het Literatuurhuis aan de Oude Gracht in Utrecht.
Het verhaal is gebaseerd op de inmiddels gesloten Dozier School for boys in Marianna, Florida. De auteur heeft hierover veel gezien en gelezen dat hij kon gebruiken in het verhaal over ‘de jongens van Nickel’. Naast het verhaal dat aandacht heeft voor het sociale milieu van Elwood en Turner is er veel ruimte voor de verschrikkingen in het tuchthuis. De barbaarse onderdrukking maakt op mij veel indruk. En maakt mij boos en verslagen tegelijk. Colson Whitebread is een begenadigd schrijver en weet je door zijn woordkeuze en taalgebruik naar de donkerste krochten van de hel op aarde mee te nemen. De eenzaamheid die de jongens voelen wordt als volgt onder woorden gebracht.
“Tijdens de nachten op Nickel kwamen de enige geluiden van tranen en insecten. Een slaapzaal volgestouwd met zestig jongens gaf je nog steeds het gevoel dat je alleen op de wereld was. Tegelijkertijd iedereen om je heen en niemand om je heen”.
Naast eenzaamheid is er de totale willekeur in supervisie waardoor straffen voor de meest vreemde zaken worden gegeven. Het voedt de angst, paranoia en onzekerheid van de jongens in de tuchtschool. Het verhaal is rauw en literair tegelijk. Het is geen genot om te lezen maar wordt wel vakkundig verteld. Ik kan mij tevens niet aan de indruk onttrekken dat er ook een boodschap aan Donald Trump aankleeft. Een prijzenswaardig boek.
De vergelijking tussen de verwijzing naar de marathon van New York en het boek zijn snel gemaakt. Eens per jaar is er in New York geen verdeeldheid. Op de dag van de marathon is iedereen gelijk. Iedereen staat langs de kant, moedigt iedereen aan en deelt mee in de feestvreugde. Los van ras, geloof, achtergrond of politieke en seksuele voorkeur. En waarom lukt dat alleen dan? En is er de overige driehonderdvierenzestig dagen sprake van haat, geweld en onderdrukking? En van intolerantie en vooroordelen?
Ik vind het goed dat dit boek alle aandacht krijgt. Ik vind dat iedereen gelijk is. Ik vind het verdrietig om te lezen, omdat het niet nodig is. Ik word boos dat het na al die jaren nog steeds een onderwerp is. Ik zou willen dat het alle dagen marathon is. Vier sterren voor dit heftige onderwerp en tegelijkertijd prachtig geschreven wrede verhaal. Dit boek laat je niet ongemoeid.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
