Essays over liefde en verdriet
[Recensie] Dit boekje is een pareltje. Het staat vol met prachtig geschreven essays en autobiografische bespiegelingen van de Italiaanse schrijver van Joodse komaf Natalia Ginzburg. De Kleine deugden verscheen in deze vorm precies 30 jaar geleden voor het eerst in het Italiaans en is nu ook vertaald in het Nederlands.
Ginzburg, geboren in 1916 te Palermo en gestorven in Rome in 1991, schrijft op een nietsverhullende, absolute eerlijke manier over haar leven. Wat ze schrijft en hoe ze dit schrijft is aangrijpend. Zo vertelt ze over de verschillen tussen haarzelf en haar tweede geliefde: over zijn eigenaardigheden en die van haar en waarom ze ondanks die verschillen toch bij elkaar passen. “Voor mij is elke activiteit hoogst ingewikkeld, zwaar, onzeker. Ik ben aartslui en heb een absolute behoefte aan luieren, als ik iets wil afmaken, lig ik lange uren op de bank. Hij luiert nooit, hij is altijd bezig.” Ginzburg schrijft over haar onhandigheid, en dat ze eigenlijk niet geschikt is voor wat voor beroep dan ook, behalve schrijven.
“Hij zou veel beroepen kunnen hebben […] Ik zou maar één enkel beroep kunnen hebben; het beroep dat ik heb gekozen en dat ik bijna van jongs af aan heb. Ik betreur ook geen van de niet uitgeoefende beroepen: maar ik had er ook geen van kunnen uitoefenen. Ik schrijf verhalen…. “
En gelukkig heeft ze dat laatste ook heel veel gedaan: boeken, romans en vele artikelen.
Opvoeding
Ginzburg vertelt over haar vrienden, en over haar verblijf in Londen, waar ze lange tijd woonde. Ze beschrijft haar liefde voor deze stad en voor Engeland. Ook heeft ze het in De kleine deugden over hoe je je tot de wereld moet verhouden, zoals bij de opvoeding van kinderen. Een citaat over opvoeden, uit het titelgevende essay De Kleine deugden: “Wat de opvoeding van kinderen betreft, denk ik dat we hen niet de kleine, maar de grote deugden moeten onderwijzen. Geen spaarzaamheid, maar vrijgevigheid en desinteresse in geld, geen voorzichtigheid, maar moed en minachting voor gevaar; geen geslepenheid, maar openheid en waarheidsliefde, geen diplomatie, maar naastenliefde en zelfopoffering, geen streven naar succes, maar streven naar zijn en naar weten.” Prachtig!
Het boekje eindigt met een lang artikel, niet van Ginzburg zelf, maar over hoe de bundeling van de essays tot stand is zijn gekomen. Een erg incrowd tekst geschreven door een Italiaan over de Italiaanse literaire wereld van de jaren vijftig en zestig dat voor de Nederlands/Vlaamse weinig toevoegt.
De inleiding door Jan Postma, redacteur van de Groene Amsterdammer is beter. Hij stelt dat de essays van Ginzburg weliswaar autobiografisch zijn, maar dat het niet telt voor het resultaat. Ginzburg raakt aan zaken die universeel gelden, zou je kunnen zeggen.
Sneeuw
Neem het eerste essay, Winter in de Abruzzen, een hartverscheurend mooie tekst. Ginzburg vertelt over haar leven op het platteland, waar ze tijdens de Tweede Wereldoorlog met haar man Leone Ginzburg en hun drie kinderen een tijd woonde. Het leven is vredig, idyllisch, ze halen boodschappen bij de Giro, haar man schrijft, de kinderen spelen. De oorlog lijkt ver weg. Toch is het geluk maar tijdelijk. Op een gegeven moment moeten ze terug naar Rome. Haar man zit in het verzet. Hij wordt opgepakt en vermoord. Ginzberg noteert:
“Een paar maanden nadat we het dorp hadden verlaten, stierf mijn man in de Regina Coeli gevangenis in Rome. Tegenover de gruwel van zijn eenzame dood […] vraag ik mij af of dit ons wel is overkomen, ons die bij de Giro sinaasappels kochten en gingen wandelen in de sneeuw. Toen had ik vertrouwen in een lichte, vreugdevolle toekomst […]. Maar dat was de beste tijd van mijn leven en pas nu die me voorgoed is ontglipt, pas nu besef ik dat.”
Ze is dan nauwelijks dertig, haar leven zou eigenlijk nog moeten beginnen. Op een bepaalde manier is het al voorbij. Wie hartstochtelijk houdt van de vader of moeder van zijn of haar kinderen, kan zich het gemis voorstellen.
De Kleine deugden gaat over liefde en verdriet, over het leven zoals het leven is.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
