Semler voor beginners
Bij BusinessContact verscheen begin dit jaar De kleine Semler over de filosofie en aanpak van de vader van het zelfsturingsprincipe.
[Inleiding] “De basis van ons gedurfde experiment is een waarheid die zo simpel is dat het haast dwaas wordt, ware het niet dat ze maar zo zelden begrepen wordt: een bedrijf zou zijn toekomst moeten toevertrouwen aan zijn werknemers.” Deze uitspraak van Ricardo Semler toont een van de kernwaarden van het Semco-denken: de beste bedrijven zorgen ervoor dat de werknemers alle beslissingen nemen. Mensen floreren als ze gerespecteerd worden, serieus genomen worden, grip en invloed hebben op de dingen die ze doen en de resultaten zien van hun inspanningen.
Met zijn radicale visie op werknemersdemocratie werd Semler de voornaamste grondlegger van het zelfsturingsprincipe. Het feit dat hij geen studeerkamergeleerde is, maar zijn ideeën zeer consequent en succesvol toepaste in zijn eigen bedrijf, dragen ongetwijfeld bij aan zijn populariteit.
In het boek De kleine Semler zijn de kernprincipes van Semlers gedachtengoed samengevat. Het boek laat met een groot aantal voorbeelden zien hoe een cultuur die is gebaseerd op werknemersdemocratie en ‘natuurlijk ondernemen’ er in de praktijk uitziet. Voor Ricardo Semler houdt natuurlijk ondernemen onder meer in dat je de organisatie bevrijdt van allerlei nutteloze rituelen en dwingende protocollen die alleen maar voortbestaan omdat ze als automatismen in het collectieve geheugen zijn beland. “Waarom hebben organisaties ‘Procedurebijbels’ die eruit zien als de Encyclopedia Brittanica?” vraagt Semler zich bijvoorbeeld af. Deze dikke boekwerken zijn funest voor de flexibiliteit en zijn een recept voor gemakzucht, vindt hij. In plaats van dingen met het gezonde verstand op te lossen, wordt de procedurebijbel erbij gehaald om aan iedere onzekerheid een eind te maken. Daarom moeten bij Semler alle plannen en rapportages op een A4-je passen.
Ook Semlers visie op leiderschap wordt uitgebreid beschreven. Een van de eerste dingen die Semler deed toen hij directeur werd van Semco, was het wegsnijden van allerlei managementprivileges. Het verdwijnen van directieparkeerplaatsen en ‘visitekaartjes met reliëfdruk’ was veel meer dan een puur symbolische daad, zegt Semler: ‘‘Bij Semco hebben we een organisatie opgebouwd zonder eerste- of tweederangs burgers.”
Bij leidinggeven gaat het volgens Semler om ‘informeel gezag’: gezag dat je afdwingt door wie je bent en wat je doet. Ondersteunen en faciliteren staan centraal. Een leidinggevende positie geeft geen enkel privilege op besluitvorming. Als er besloten wordt over de locatie van een nieuwe fabriek, telt de stem van Semler exact even zwaar als die van iedere andere werknemer.
De kleine Semler gaat in op de nieuwe structuur van ‘ronde piramides en zelfsturende cellen’ die in de plaats kwam van een knellende hiërarchie van 12 lagen. Het belang van transparantie komt aan bod, evenals het actief sturen op schaalverkleining. Het boek bevat ook een hoofdstuk over Nederlandse Semlerianen.
Semler vertelt zijn verhaal aan de hand van anekdotes over een groot aantal werknemers, zoals João Soares, die zich bij Semco opwerkte tot leidinggevende nadat hij jaren werkte voor de ene na de andere vreselijke werkgever. Zijn grote loyaliteit aan het bedrijf, weet Semler zeker, komt vooral omdat João bij Semco kennismaakte met het “dronken makende gevoel van zelfbeschikking dat bij conventionele bedrijven niet bestaat”.
—
Auteur Peter Runhaar volgt Semler al jaren en interviewde een groot aantal Nederlandse Semlerianen.
Eerder verschenen in het magazine HR Strategie
