Fré Cohen, Reclame-teekenares, Grafisch ontwerpster
[Recensie] “Als Fé per ongeluk letterbak zegt, dan lachen ze zuur en corrigeren haar: “Letterkast, KAST, de lade met de loden letters noem je een letterkast”. ‘Ze’ zijn de mannen van de drukkerij van Vooruitgang. Fé brengt er vele uren door. Je kunt aan haar ruwe vingers zien dat ze duizenden loden letters door haar handen laat gaan. De loodzware letterkasten tilt ze met gemak uit de zetbok.
Dit typeert Fé Cohen (1903-1943), die heel graag grafisch ontwerper wil worden. Ze werkt er hard voor en boekt al jong enkele successen. Door haar lidmaatschap van de AJC, de Arbeiders Jeugdcentrale. krijgt ze de kans om wat te doen met haar verlangen om te tekenen. Tijdens de kampeerweek mag ze tekeningen maken die bij het verslag van die week worden toegevoegd.
Ze is 18 als ze gaat werken bij Draka een draad- en kabelfabriek. Daar wordt ze ten gevolge van bezuinigingen op de afdeling reclame die opgeheven is, gevraagd om een illustratie te maken. Daarnaast mag ze een illustratie maken voor een nieuw tijdschrift ‘Opgang’, over kunst, wetenschap en de arbeidersbeweging.
Haar netwerk opgebouwd via contacten van de AJC, biedt haar daarna de gelegenheid om te werken voor Ontwikkeling in 1915 opgericht door SDAP en verbonden aan drukkerij Vooruitgang waar de partijkrant ‘Het Volk’ gedrukt wordt. Ze is nu helemaal in haar element, de drukpersen, de zetblokken met daarin de letterkasten vol loden zetmateriaal, daar kan ze allemaal mee werken.
Zoals Brouwer het leven van Fré schetst zo schetst ze ook de wereld om haar heen. De neutrale houding van Nederland in 1914, de tijd van de Spaanse griep waarbij de mensen gedwongen worden om veel binnen te zijn. Het doet denken aan de hedendaagse Coronatijd. De belangrijke rol van het socialisme waar Cohen in opgroeit. Later de opkomst van het fascisme en de confrontatie met het Jood zijn.
Voor mensen die Amsterdam goed kennen of er wonen moeten de beschrijvingen van delen van de stad herkenbaar zijn, zo beeldend beschrijft Brouwer de omgeving van de kunstenares.
Een interessant detail in De Letterkast is de geschiedenis van uitgeverij Querido. De uitgeverij die voor Fré belangrijk is geweest mede door de contacten die ze daar heeft opgedaan.
Het verhaal over de passie van de jonge Fré en hoe ze probeert haar idealen te verwezenlijken heeft Brouwer op een boeiende wijze beschreven. De hoofdstukken zijn wel heel kort maar dat pakt niet negatief uit. Integendeel, Brouwer kan daardoor gemakkelijk overspringen in een andere situatie en zo kan ze heel veel over de graficus vertellen.
Brouwer heeft met behulp van bronnen, ons meegenomen in de ontwikkeling van Fré naar kunstenares, dat is te lezen in de epiloog. Achterin het boek beschrijft de auteur hoe het Fré Cohen en de andere personages in het boek is vergaan na de arrestatie van de kunstenares nadat zij is gearresteerd.
Op de site van Edith Brouwer (Zwolle, 1968) lezen we dat de auteur Culturele Studies aan de Universiteit van Amsterdam heeft gestudeerd. Ze is lino-kunstenaar, en in haar atelier in Amsterdam maakt zij linoleumdrukken. De Letterkast is haar debuutroman.
De Letterkast biedt een boeiende kijk in het leven van Fré Cohen en de tijd waarin ze zich kon ontwikkelen als kunstenares. Een aanrader.
Museum Het Schip toont t/m 30 oktober 2022 werk van Fré Cohen. Daarnaast is grafisch werk van de kunstenares opgenomen in de vaste expositie van Museum Het Schip.
Leesfrgament
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
