Sprankje hoop op een betere toekomst
[Recensie] In De meeste mensen deugen verweeft Rutger Bregman de jongste inzichten uit de psychologie, de economie, de biologie en de archeologie. Bregman geeft daarbij nieuwe antwoorden op oude vragen. Nieuwe antwoorden door nieuwe inzichten. De meeste mensen deugen herschrijft niet alleen de geschiedenis, maar werpt ook nieuw licht op onze toekomst.
We kunnen er niet omheen, het publieke debat is verhard. Dreigementen, beledigingen en grof taalgebruik is gewoongoed geworden. Althans, zo lijkt het omdat het alom wordt toegepast en door velen geaccepteerd.
“Liegen bedriegen, krenken en kwetsen –iedere keer wordt het als realistisch en echt opgevoerd. Maar wie zich verdiept in de productie van zulke programma’s slaat steil achterover van de hoeveelheid bedrog die nodig is om het slechtste in de mens naar boven te halen. Kandidaten worden voorgelogen, dronken gevoerd en tegen elkaar uitgespeeld.”
Voor hen die die verharding niet omarmen, sterker nog, er niet aan mee willen doen en zich storen aan hen die dat wel doen, zal het boek van Bregman een verademing betekenen. Volgens Bregman kunnen we, wanneer we dit mensbeeld omarmen, geschiedenis schrijven en daarmee de samenleving behoorlijk opschudden.
Daartoe is Bregman de geschiedenis ingedoken en heeft een veelheid aan bekende verhalen verzameld, maar dan wel vanuit een nieuwe invalshoek en voorzien van nieuwe feiten.
Dit alles met als doel om de gedachte dat de mens van nature slecht is, te ontkrachten en daarbij bijvoorbeeld ook het cynische beeld van filosoof Hobbes, die beweerde dat beschaving slechts het dunne laagje vernis is dat onze egoïstische geest bedwingt. Bregman heeft met zijn boek voor ogen, het donkere beeld over ons menszijn te keren.
“Wat de omstanders niet weten, is dat het een experiment is. Een experiment dat de geschiedenis in zal gaan als een van de beruchtste experimenten ooit. Het zal de voorpagina’s halen en in de lesboeken van miljoenen eerstejaars belanden.”
De meeste mensen deugen is het resultaat van jarenlang onderzoek, waarmee Bregman een opeenstapeling van feiten heeft gecreëerd. Zeer goed onderbouwd en doorspekt met diverse onderzoeksverhalen. Knap is bovendien dat, ondanks het weinig luchtige onderwerp, Bregman kans heeft gezien zijn boek toch zeer toegankelijk te maken. De samenstelling en zijn schrijfstijl bewerkstelligen dit.
Of Bregman in zijn missie slaagt, valt niet te voorspellen. Zijn boek opent echter wel de ogen; van velen naar ik aanneem. Het is een indrukwekkend werk geworden en geeft in elk geval een wat minder zwar(t)e en cynische kijk op de wereld en de mensheid. Als dát het hoogst haalbare mocht zijn, is Bregman’s missie naar mijn mening al geslaagd.
De meeste mensen deugen geeft minimaal een sprankje hoop op een betere toekomst en laat je een andere kant opkijken wanneer je dreigt meegesleurd te worden in het negativisme van alledag.
—
Eerder verschenen op Hanneke Tinor-Centi
