Formidabel mooi boek
[Recensie] Koen Peeters waagt zich wederom aan een onderzoeksroman die zich afspeelt in Afrika. Zijn vorige, Duizend Heuvels, voerde hem naar Rwanda. Voor De mensengenezer reist hij af naar Congo. Het vertrekpunt is West-Vlaanderen. Een boerenzoon, Rémi, uit Westhoek krijgt de roeping om mensen te gaan genezen. De roeping is zo helder dat hij hem tot zijn verbazing hardop uitspreekt. Zijn levenspad loopt via de Jezuïeten naar Zuidwest Congo, naar de Yaka.
Peetoom Marcel is de enige die begrip voor hem kan opbrengen. Hij neemt hem mee op tochten langs de graven van gesneuvelde soldaten uit de Eerste Wereldoorlog en vertelt hem over de Congolese soldaat die hij gekend heeft. Hij fluistert hem de woorden in die hij van de soldaat gehoord heeft. In Westhoek is de Eerste Wereldoorlog nog altijd zichtbaar aanwezig in de duizenden graven en voelbaar door de dolende zielen van de overleden soldaten. De mystieke sfeer die dat oproept blijkt niet zo heel verschillend met die van Congo, zoals Rémi jaren later ervaart.
De roeping van Rémi is niet vanaf het begin dusdanig duidelijk, dat hij weet dat het hem naar Congo zal leiden. De eerste stap is zijn intreding bij de Jezuïeten, waar hij een degelijke scholing krijgt maar waar hij vooral in contact komt met teruggekeerde missiepaters. Het mysterieuze dat rond hen hangt, de verhalen die hij fragmentarisch te horen krijgt, hebben een aantrekkingskracht op hem die niet tegen te houden is. Hij gaat er uiteindelijk heen, om te leren genezen en om zijn eigen duistere raadsels uit te zoeken.
Evenals in Duizend Heuvels neemt Peeters een flinke aanloop voordat hij de sprong naar Afrika waagt, die aankomst is pas halverwege de roman. In beide romans is er een begin met een jongetje met dromen die profetisch zijn en die hem naar zijn bestemming leiden. Koen Peeters, opgeleid tot wetenschapper, is net als bij Duizend Heuvels grondig te werk gegaan in zijn onderzoek naar animistische rituelen, voorouderverering en de kracht en macht van de Ngaanga, de genezers. Zonder te oordelen laat hij zien hoe magische en mysterieuze krachten de mensen in de greep houden. Hij vertelt het niet alleen via Rémi, die later professor in Leuven wordt, maar ook door diens student die een alter ego van Peeters lijkt. Die student gaat onder het mom van een scriptieonderzoek de reis van Rémi overdoen. Beiden hebben de fascinatie die Koen Peeters zelf heeft en die als onderzoeker een eind verder komt met het doorgronden van het wezen van de mens door antwoorden te zoeken op de vragen: hoe ga je om met ziekte, het noodlot, de dood of mensen met kwaadaardige bedoelingen? Zoals de student over Rémi zegt: “Hoe die wilde leren mensen te genezen, en daarmee zichzelf genas, of was het omgekeerd?” Dat geldt misschien ook wel voor Koen Peeters, die weer een formidabel mooi boek heeft afgeleverd.
—
Eerder verschenen op Afrikanieuws
