Ingesleten patronen nader bekeken met humor en een scherpe pen
[Recensie] De moeder aller vragen van de Amerikaanse journalist en schrijver Rebecca Solnit bevat essays die zij in de afgelopen jaren geschreven heeft. Het begint zo rond 2014, een jaar dat zij als keerpunt ziet in de geschiedenis. Vrouwen en soms ook mannen begonnen zich uit te spreken tegen seksuele intimidatie, verkrachting, machtsmisbruik en geweld. Denk aan zaken als die van Bill Cosby. Een machtig en beroemd man die van zijn voetstuk gestoten werd. Niet langer stonden de vrouwen die hun verhaal deden er alleen voor zoals dat lang het geval was. In het licht van de #metoo discussie zijn deze essays actueler dan ooit. In het essay Een korte geschiedenis van het zwijgen analyseert Rebecca Solnit de lange traditie van het zwijgen over verkrachtingszaken. Waarom zwijgen vrouwen en soms ook mannen over wat hen is overkomen? Ook heden ten dage wordt mensen soms verweten dat ze hun verhaal niet eerder gedaan hebben. Kijk naar de zaak met Jelle Brandt Corstius. Toen hij uiteindelijk zijn verhaal deed waren er mensen die zeiden dat het allemaal zo erg niet geweest kan zijn “anders had hij het wel eerder verteld”.
Maar zwijgen is geen toestemming geven. En zwijgen kan voor een slachtoffer belangrijk zijn bij het verwerken van wat er is gebeurd. De laatste tijd horen we steeds meer verhalen over machtsmisbruik en seksuele intimidatie en hoe meer van die verhalen er bij komen, hoe sterker de invloed op de maatschappij en de invloed op de manier van omgaan met elkaar zullen zijn. Rebecca Solnit is een rasechte feministe die zich sterk verzet tegen vijandige manieren van denken over vrouwen en reacties op feminisme. Je zult haar echter niet betrappen op ‘mannenhaat’. Integendeel. Rebecca Solnit is zich sterk bewust van het feit dat vrouwen de hulp en het bondgenootschap van mannen nodig hebben om de manier waarop vrouwen behandeld worden te veranderen.
Alhoewel het boek, voor wat betreft cijfers en statistieken, sterk gericht is op de Amerikaanse maatschappij worden voldoende argumenten gegeven om ook ons aan het nadenken te zetten. Solnit fileert zogenaamd onschuldige grappen en taalgebruik, het ‘de dader is eigenlijk het slachtoffer denken’, en ook het gevaar dat vrouwen nog altijd overal lopen en de angst waarmee veel vrouwen over straat gaan. Het is toch bijzonder dat al deze zaken in de loop van de tijd zo gewoon geworden zijn. Vaak heb je zelf niet eens meer in de gaten hoe ‘fout’ dingen kunnen zijn.
Het tweede deel van het boek spitst zich meer toe op de aloude rolverdeling tussen mannen en vrouwen. De man werkt en de vrouw zit thuis. Vandaag de dag is dat vaak niet meer zo maar wel gaan we er nog altijd van uit dat vrouwen parttime gaan werken als er kinderen zijn en mannen niet. Werkgevers zijn daar nog altijd niet op ingesteld. Als voorbeeld noemt Solnit ook de vraag: “Waarom heb je geen kinderen?” Dat noemt zij de moeder aller vragen. Een vraag die zelden gesteld wordt aan mannen maar des te meer aan kinderloze vrouwen. Om dat te veranderen hebben we elkaar nodig. We moeten blijven uitspreken wat niet goed is. We moeten die verhalen blijven vertellen. Alleen dan kunnen we een nieuwe wereld scheppen.
Rebecca Solnit heeft een scherpe pen maar ook een fijnzinnig gevoel voor humor. Dat maakt dat het boek blijft boeien. Het zet je vast en zeker aan het denken en het zal er zeker voor zorgen dat veel dingen ineens niet meer zo gewoon zijn.
—
Eerder verschenen op Hebban.nl
