Liefde en degens
September 1936. Een achttienjarig meisje wordt naar een bijna leegstaande villa op een verlaten landgoed gestuurd om daar schermlessen te krijgen van een verbitterde man met een groot litteken die vroeger een goede vriend van haar vader was maar nu om mysterieuze redenen niet meer. Met deze lange zin is de inhoud van De Nederlandse maagd van Marente de Moor globaal samengevat. Hoewel de setting een beetje cliché is en de gebeurtenissen hier en daar neigen naar het extreme, is De Moor erin geslaagd haar nieuwe roman voortdurend spannend te houden.
Janna, die van jongs af aan een passie voor de schermsport ontwikkeld heeft, wordt door haar vader op de trein naar Aken gezet om daar in de leer te gaan bij zijn vroegere vriend, maître Egon von Bötticher. Al gauw krijgt de jonge Janna gevoelens voor haar volwassen leermeester, een huzaar die gewond en verbitterd is teruggekeerd uit de Eerste Wereldoorlog. Er ontstaat een verliefdheid die zich niet laat afschrikken door uiterlijkheden:
‘Je zou kunnen zeggen dat Von Bötticher verminkt was, maar na een week merkte ik zijn litteken al niet meer op. Zo snel went een mens aan uiterlijke afwijkingen. Zelfs gruwelijk mismaakten kunnen gelukkig zijn in de liefde, als ze iemand vinden die op het eerste gezicht niets om symmetrie geeft. De meeste mensen hebben echter de hebbelijkheid om, in weerwil van de natuur, de dingen in te delen in twee helften die elkaars spiegelbeeld moeten zijn.’
Tragisch aan deze ontluikende verliefdheid is dat zij nooit door Von Bötticher beantwoord wordt. Hoewel er wel momenten zijn waarop hij Janna toont dat hij haar (op zijn minst lichamelijk) aantrekkelijk vindt, blijft zijn houding jegens haar over het algemeen koel, soms zelfs ronduit kil. Het is enkel Janna’s fantasie die van deze grimmige, oude man een sprookjesachtige minnaar kan maken:
‘Ook al deed Von Bötticher elke keer afbreuk aan zijn ideaalbeeld, ik had genoeg bij elkaar verzonnen om er nachten op door te gaan. Hij draaide zijn goede wang naar mij toe, knikte, alsof hij wist wat mij bezighield. Hij vroeg niet of ik goed had geslapen, daar maalde hij niet om.’
Janna’s fantasie maakt Egon mooier en alle gebeurtenissen geheimzinniger. Om erachter te komen waarom haar maître destijds het contact met haar vader verbrak, besluit ze stiekem de brieven te lezen die haar vader Egon toentertijd stuurde. Deze brieven worden wel weergegeven, maar telkens midden in een zin afgebroken. Op die manier weet je als lezer precies even weinig als Janna, die ook nooit de kans krijgt de brieven in hun geheel te lezen. Altijd komt er wel iets tussen: Egon komt thuis, duels zorgen voor sensatie op de schermvloer, de paarden ontsnappen of de dienstmeid heeft hulp nodig bij het koken.
Bovendien is Janna niet de enige gast op het Raeren: er logeren ook twee tweelingbroers die voor de nodige onrust zorgen in de villa. Deze beeldschone, maar zeer ijdele broertjes, Siegbert en Friedrich, hebben alleen maar oog voor elkaar. Totdat Friedrich Janna ontdekt. Vervolgens is er de nazistische tuinman Heinz, die geen enkele gelegenheid onbenut laat om ‘Heil Hitler’ te roepen, hoewel zijn baas Von Bötticher zich altijd openlijk tegen Der Führer keert. En dan, op de momenten dat er eindelijk rust in de villa lijkt te zijn gekomen, begint de Mensur: het bekende schermduel waarmee Duitse studenten al eeuwen hun moed en verbondenheid tonen. Bij dergelijke duels gaat het niet om winnen of verliezen: het doel is om de ander te verwonden op een prominent zichtbare plek, liefst in het gezicht, zodat er een flinke snee ontstaat die later litteken zal worden.
Met deze duels, waarbij het er niet zelden bloederig aan toegaat, voegt De Moor een thrillerachtig element toe aan haar toch al veelzijdige roman, en zorgt er zo voor dat de spanning geen moment verslapt. In feite draait het verhaal om de geheimzinnige gebeurtenissen die plaatsgevonden hebben in de Eerste Wereldoorlog, en om de daaruit voorgekomen verstoorde relatie tussen Egon en Janna’s vader. Deze verhaallijn wordt echter voortdurend onderbroken door de anderen, die zowel in omvang als in intensiteit niet voor elkaar onderdoen.
De Nederlandse Maagd biedt op die manier, heel gedoseerd, voor ieder type lezer wat wils: romantici kunnen samen met Janna fantaseren over Egon en de tweelingbroers, geschiedenisfans herbeleven door middel van de brieven delen van de Eerste Wereldoorlog, en lezers die graag huiveren hebben genoeg bloederige duels in het vooruitzicht.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
