"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De nieuwe politiek van Europa

Zondag, 23 september, 2018

Geschreven door: Luuk van Middelaar
Artikel door: Roeland Dobbelaer

Politiek moet saai zijn

[Column] Lang geleden dat ik zo geworsteld heb met een boek als De nieuwe politiek van Europa van Luuk van Middelaar. De eerste 200 pagina’s moest ik me er telkens echt toe zetten. Niet omdat het slecht geschreven of oninteressant is, integendeel. Van Middelaar heeft een mooie stijl, goed geformuleerde zinnen en genuanceerde opinies. Waar ik moeite mee had was het onderwerp van het boek: het bestuur van Europa. Ik heb me nooit zo verdiept hoe het allemaal werkt daar in Brussel, hoe het politieke bedrijf daar marcheert. Dus dat werd eens tijd, dacht ik. Lezen dat boek. En temeer omdat Van Middelaar langs kwam in Rotterdam, om te praten over zijn boek bij DLVAlive Rotterdam.

Van Middelaar vertelt het verhaal van Europa uiterst gedetailleerd. Minutieus beschrijft hij het ontstaan van Europa en hoe de unie heeft zich ontwikkeld vanaf de jaren vijftig tot de nu. Als je er de weg niet weet, laat Van Middelaar zien, is Europa een doolhof van commissies, overlegstructuren, inspraakmogelijkheden, vergaderingen, bijeenkomsten en meer. En elke zaak die behandeld wordt moet de weg gaan langs al die commissies, overlegstructuren etc. Als je snel dingen voor elkaar wilt krijgen ben je niet geschikt voor de Europese politiek, dat is wat De nieuwe politiek van Europa leert. U leest hier een blog van een mediaondernemer die gewend is aan vandaag een plan bedenken, morgen doorrekenen en overmorgen uitvoeren. Niet dat ik aspiraties had voor Europa, maar je moet wel uit een bepaald soort hardhout gesneden zijn om het daar vol te houden. Mijn irritaties in eerste deel van het boek ging over de aarzelingen, de besluiteloosheid, de traagheid van de Europese politiek. Hoe kan dit tot iets leiden, zei de onrust in mijn persoon me?

Gaandeweg kreeg het boek me toch in de greep. Van Middelaar laat ook de schoonheid zien van hoe het daar werkt en hoe 28 (straks zonder Engeland 27) landen met elkaar kunnen samenwerken, met honderden Europese politici en duizenden Europese ambtenaren. Hoe er verschillende manier van beslissen een rol hebben gekregen in Brussel: de Noord-Europese aanpak van regelpolitiek versus de Zuid-Europees manier van gebeurtenispolitiek, misschien wel protestants versus katholiek aldus Van Middelaar, transparantie versus leesbaarheid. ‘Versus’ is eigenlijk geen goed woord, ‘naast elkaar’ of ‘met elkaar’ is beter. En dat is zoveel beter dan bijvoorbeeld in de VS. Daar zitten ze met een volstrekt verkokerd systeem van twee partijen die elkaar al decennia in een wurggreep houden. De republikeinen gunnen de democraten niets en vice versa. Samenwerken kan in de VS niet, al een lange tijd niet en waarschijnlijk ook nooit meer. In Europa spelen we het toch klaar om met besluiten te komen, de grootste gemene deler te zoeken, maar met oog voor de kleine landen en voor de landen die anders willen. En dat gaat langzaam, voorzichtig, behoedzaam, traag en daarvoor moet je een engelengeduld hebben. Geen plaats voor opgefokte mannetjesmakers in Europa, geen plaats voor haast en stress, geen plaats voor populisme…

Van Middelaar noemt in zijn boek niet voor niets saaiheid een deugd in de politiek.

Heaven

Heeft Van Middelaar dan geen kritiek op Europa? Wel zeker. Hij is onder andere van mening dat Europa de kritiek op Europa te weinig heeft mee genomen. Er mist een klassieke oppositie en Europa heeft te weinig haar bevolkingen in al die landen verteld waarom het zo belangrijk is wat ze doen. Daar moet in geïnvesteerd worden. “Meer nog dan samen beslissen vergt samen optreden de steun van het publiek,” stelt Van Middelaar. Daar ontbreekt het te veel aan.

Twee weken geleden in Rotterdam bij DLVAlive zag Van Middelaar nog wat uitdagingen voor Europa. Hij noemde de veranderende houding van de VS ten opzichte van ons continent zeer verontrustend. Maar tegen de VS ziet hij Europa wel opgewassen. De andere grote uitdaging is hoe we omgaan met immigratie, al die mensen die vanuit het Midden-Oosten en Afrika naar ons willen toekomen. Als het ons lukt daar een menswaardig antwoord op te vinden, dan heeft Europa een grote toekomst. Ik kan het alleen maar met Van Middelaar eens zijn. Wat heeft hij een belangrijk boek geschreven.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Op maandag 24 september geeft Hans Wansink (de Volkskrant) zijn commentaar op het boek van Van Middelaar, bij DLVAlive in Utrecht. Er zijn nog kaarten beschikbaar. Kijk hier voor meer info.

Kijk hieronder voor een weergave van DLVAlive in Rotterdam met Luuk van Middelaar (10 sept. Jl.). Moderator is Marjan Slob.