Bijlo hak-op-de-takt er lustig op los
De blindengeleidehond van de oprichter van Trots op Holland blaft alleen maar en dan altijd precies wat hij denkt. Een andere hond, Wouter, houdt niet van conflicten en wil dat ruzies altijd uitgepraat worden. Als twee honden een ruzie bijleggen is hij pas weer blij als ze aan elkaar snuffelen: ‘Wouter sloeg het tevreden gade. “Er is altijd een weg,” zei hij. “Linksom of rechtsom, dat maakt niet uit, als je maar uitkomt waar je wilt.”’
Het boek De Ottomaanse herder zit vol met dit soort knipogen naar de actualiteit. Het is een boekje zoals je dat van een cabaretier kan verwachten; met grappen, kwinkslagen en luchtige bespiegelingen. Er valt heel wat te lachen. Het gemeentelijke hondenpoepbeleid komt aan de orde, drugsgebruik bij het Leger des Heils, en, door de partij Trots op Holland, dus ook politiek. Maar levert dat ook een goed boek op, een roman zoals Bijlo volgens de omslag pretendeert geschreven te hebben?
De hoofdpersoon is, van Bijlo goed voor te stellen, een blindengeleidehond, De Ottomaanse herder Perkins. Dit is een verzonnen hondenras, ‘de Harley Davidson onder de blindengeleidehonden’ zoals Bijlo zelf zegt. Vanuit zijn hondenperspectief levert Perkins op een geestige manier commentaar op de wereld van de mensen.
Hij bezit een machtig wapen, de Ottomaanse blaf, een blaf die lawines van richting doet veranderen en legers op de vlucht jaagt. Hij zet dit wapen met wisselend succes in om de loop van de gebeurtenissen in het boek te bepalen. Deze gebeurtenissen slingeren zich tussen de grappen door en vertellen een dun verhaal van een ontluikende liefde tussen Sikko, de baas van Perkins, en een zekere Suzanne. Maar vanwege het povere plot is dit boek, dat leest als een conference als roman toch echt te licht.
Bijlo doet wel een poging het boek diepte te geven, want naast humor bevat het boekje ook nog een boodschap: dat ziende mensen toch maar domme wezens zijn. Dit komt naar voren via citaten van de (ook door Bijlo bedachte) blinde Letse filosoof Yvo Prewatalis. Sikko is bezig een boek van hem te vertalen en omdat hij daarvoor een spraakcomputer gebruikt is zijn hond Perkins op de hoogte van deze filosofie. Kern van deze filosofie is dat de wereld beheerst wordt door de terreur van het oog. Zienden voelen zich superieur aan blinden, maar zijn slaaf van hun oog. Onnuttig design bederft hun leven, ze verven hun sinaasappels om ze prachtig oranje te maken, billboards met vrouwen in lingerie verleiden tot kopen. En zo is er nog veel meer mis met zienden. Sikko zegt daarover:
‘Voor het oog moet alles wijken. Omwille van het oog is het toegestaan dieren te martelen. Het oog is de bron van alle kwaad, genocide is daar het beste bewijs van. Ze worden verblind, door die zichtobsessie. En er zal nooit iets veranderen want iedereen kan zien, behalve ik dan, en nog een paar stumpers. Ze zullen geen poot uitsteken om die echt te helpen.’
Echte diepgang levert het opvoeren van deze filosoof niet op. Maar het is wel aanleiding tot meer komische opmerkingen. Deze Prewatalis is namelijk niet voor een kleintje vervaard. Zijn filosofie vat hij samen in een pamflet dat hij op de deur spijkert van het hoofdkantoor van Hans Anders in Wittenberg.
De Ottomaanse herder lijdt aan een euvel waar veel conferences aan lijden. Door de grappen is het moeilijk zicht te houden op het verhaal. Misschien vormen de grappen het verhaal, maar dat hangt dan als los zand aan elkaar. Na lezing van dit boek van Bijlo heb ik een onbestemd gevoel. Veel humor, veel gelachen, luchtige toon afgewisseld met ernstige stukjes. Onderhoudend en amusant. Maar waar gaat het eigenlijk over?
