Nederland door zonder de Noordelijkste provincie
[Recensie] Ik beschouw Philip Dröge als een van de beste geschiedschrijvers die ik ken. Geef hem een onderwerp – de ontploffing van de Tambora, het wonderlijke staatje Neutraal Moresnet, het leven van Snouck Hurgronje – en laat hem maar vertellen. Meestal begint hij zijn hoofdstukken met een anekdote en verleidt hij de lezer ertoe zich met de personages te identificeren. Geschiedenis gaat bij Dröge niet over structuren en processen maar over mensen.
En nu publiceert hij een korte novelle. Voor twee euro laat je De republiek Groningen niet liggen. Dröge vertelt hoe de provincie Groningen zich in 1980 afscheidt van Nederland. Natuurlijk begint de novelle anekdotisch; met een symbolische handeling nemen de Groningers afscheid. Johan Faber, de man die symbolisch de grens op een brug schildert, aarzelt. En dat blijft hij. “Hij participeert eigenlijk niet; hij observeert vooral.”
Met de aarzelende observator Faber heeft Dröge de voor zijn verhaal ideale hoofdpersoon: iemand die gaandeweg ontdekt hoe de dingen in elkaar steken. Tot hij zelf deelnemer begint te zijn. Gesteld voor de keuze het bestaan van de samenzwering te onthullen of het spel mee te spelen, kiest hij voor het laatste.
“Wat als het referendum een succes wordt? Eindelijk kan er echt iets veranderen in het noorden en hij krijgt de kans daarbij een belangrijke rol te spelen.”
U merkt het al: Faber is in staat rationalisaties te bedenken waarom hij actief mag worden. Maar observatoren moeten geen actoren zijn. Dat gaat fout. Met hoge heren is het kwaad krieken eten en het zal Faber, die het uiteindelijk schopt tot hoogste gezagsdrager in de nieuwe republiek, slecht bekomen. Dat weet je als lezer vrij snel, maar hoe het precies gebeurt, merk je pas op de laatste bladzijden.
Fictie, zeker, maar toch ook weer niet helemaal. Er is echt een plan geweest, schrijft Dröge, om Groningen tot onafhankelijke republiek te maken. Ook het portret van premier Dries van Agt is scherp – en negatief. Dröge alludeert driemaal aan de gebeurtenissen in De Punt en toont een Van Agt die bonhomie kan veinzen maar ondertussen snoeihard is. Realistisch lijkt me ook het ressentiment dat in Groningen heeft bestaan, ja nog steeds bestaat, tegen Den Haag.
Doordat Dröge een verhaal neerzet dat werkelijk zo gebeurd had kunnen zijn, lees je De republiek Groningen in één adem uit. Zijn liefde voor kleine onafhankelijke landjes is ook op elke pagina proefbaar. En onderschat het niet: de aarzelende Faber, die zichzelf wijs maakt iets belangrijks te kunnen doen en te laat ontdekt te zijn gebruikt, mag dan niet het allerorigineelste karakter uit de wereldliteratuur zijn, hij is natuurlijk Elckerlyc.
—
Eerder verschenen op Mainzer Beobachter
