Zonder de plan de oorlog door

[Recensie] Patrick Modiano won de Nobelprijs voor de literatuur in 2014. Ik begon daarom met enige verwachtingen aan De ringboulevards, het laatste deel van zijn trilogie over de bezettingsjaren in Frankrijk. Het viel een beetje tegen. Stilistisch was er niets mis mee. Modiano weet het beklemmende leven onder de Duitse overheersing prachtig neer te zetten, soms in een paar woorden. Maar het verhaal…

Hoofdpersoon Serge strijkt neer in een dorpje waar zijn vader Chalva het hoofd boven water houdt in gezelschap van dubieuze lieden die hem ieder moment kunnen verraden. Zolang hij zijn nut bewijst, is hij veilig. Serge heeft zijn vader meer dan tien jaar niet gezien en houdt zijn identiteit verborgen. Halverwege de roman wordt duidelijk dat een pijnlijke gebeurtenis de oorzaak is van hun scheiding, terwijl ze tot die tijd als oplichters samen optrokken. Serge wil zijn vader redden, maar weet niet of dat op prijs gesteld wordt, gegeven ‘het incident’.

Dat laatste gok ik, want uit het verhaal wordt het niet duidelijk. Het gaat heel veel over het dronkemansgebral van de journalist/afperser en zijn vriend de ex-legionair, die de vader in hun omgeving dulden. Wat precies het arrangement is, wordt nergens helder. Waarom Serge zo omslachtig te werk gaat bij het ‘redden’ van zijn vader blijft ook in nevelen gehuld. Vrijwel achteloos pleegt Serge een zinloze moord die alleen maar ellende kan veroorzaken. En als vader en zoon uiteindelijk op de vlucht slaan, denk je ook niet: die zien ze nooit meer terug.

Kortom, wat mij vrijwel vanaf de eerste bladzijde hinderde was het compleet ontbreken van logica of noodzaak voor de handelingen van de personages. Men doet maar wat – terwijl je zou denken dat Joden die in bezet Frankrijk het vege lijf willen reden wat meer geconcentreerd te werk zouden gaan. Misschien is dat geklungel juist het punt dat Patrick Modiano wil maken, maar ik houd nu eenmaal van wat meer coherentie. (Overigens is dit een van Modiano’s vroegste romans, dus beschouw dit niet als een oordeel over zijn auteurschap als geheel.)