"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De rivier

Woensdag, 23 maart, 2022

Geschreven door: Karl Marlantes
Artikel door: Silke Wimme

Een imponerende familiesaga

[Recensie] Karl Marlantes is een Vietnamveteraan en heeft hierover, het meermaals bekroonde werk, Matterhorn geschreven. Het is een relaas dat onder de huid kruipt en de waanzin van oorlog aan het licht brengt. Ongeveer tien jaar later verscheen zijn nieuwste roman De rivier, die nu in een nieuwe paperback jasje gestoken werd door uitgeverij Meulenhoff. Ik was enorm onder de indruk van Matterhorn en mijn verwachtingen voor De rivier waren dan ook hoog.

Het verhaal begint eind 19e eeuw wanneer drie kinderen van de familie Koski: Ilmari, Matti en Aino, elk afzonderlijk, vluchten voor de Russische onderdrukkingen. Van hun geboortedorp Kokkola, op het Finse platteland immigreren ze naar Amerika.

Ilmari vestigt zich nabij de imposante Columbiarivier in het toen nog onontgonnen en ruwe Washington. Al snel heeft hij zijn eigen boerderij waar hij hard moet werken om rond te komen. Wanneer zijn broer Matti een paar jaar later ook vlucht vervoegt hij zich bij zijn broer en begint hij te werken in de houtzagerij van John Reder. De houthakkers werken er hard voor een hongerloontje, de bomen van de oerbossen worden er met veel geweld omgehakt en geveld, terwijl John Reder rijker en rijker wordt.

Uiteindelijk moet ook hun zus Aino vluchten uit Finland. Na een lange tocht komt ze aan op de boerderij van Ilmari. Vanaf de eerste dag zet zich in voor de rechten van de arbeiders van de houtzagerijen. Ze sluit zich ook onmiddellijk aan bij de IWW (Industrial Workers of the World), de vakbond. Ze is een fanatiek lid en komt zo vaak in de problemen.

Ilmari, Matti en Aino hebben alle drie hun eigen beeld van de Amerikaanse droom en proberen dan ook elk op hun eigen manier deze idealen te bereiken.

Met De Rivier heeft Marlantes een imponerend werk geschreven. Hij baseerde zich hiervoor op het leven van zijn eigen familie. Volgens een interview wilde hij met dit boek een persoonlijk verhaal vertellen, maar door de vele details is hij hier wat in de mist gegaan. Tijdens het lezen wordt duidelijk dat Marlantes elk stukje informatie dat hij te pakken kon krijgen: oude krantenknipsels, brieven, boeken e.d., gelezen en onderzocht heeft. Zijn research is dus gedetailleerd en uitgebreid. Jammer genoeg verwerkt hij alles, maar dan ook alles (!), in het verhaal en zal hij technische details vaak herhalen. Hierdoor komt het eigenlijke verhaal van Aino en haar broers op de achtergrond te staan en blijven de personages wat vlak. Hoe men een boom omhakt, ontvelt, etc… lijkt belangrijker dan een goede uitwerking van de karakters. Wat minder gedetailleerd had van deze dikke jongen (766 pg’s) een lichter en meer toegankelijker werk gemaakt. De auteur heeft met De Rivier, jammer genoeg niet zijn beoogde doel van een persoonlijk verhaal bereikt, door de overvloed aan details.

Niettegenstaande is De Rivier een sterk staaltje knappe literatuur. Op geen enkel ogenblik verveelt het en raak je ondanks de vele technische details en personages nooit het noorden kwijt. Geschiedenisliefhebbers zullen ervan smullen, want door Marlantes perfectionisme wordt een compleet beeld geschetst van de leefomstandigheden van de immigranten in Amerika begin van de 20e eeuw. Het oprichten van een vakbond, de Eerste Wereldoorlog die in hun thuisland aan de gang is, technologische ontwikkelingen, de arbeidersklasse, … alles had zijn invloed en de auteur brengt de gebeurtenissen op ingenieuze wijze in beeld. Door de rijkheid aan details bevind je je als lezer er precies middenin.

Karl Marlantes weet hoe hij zijn lezers geschiedenis moet bijbrengen. Wat meer aandacht voor zijn personages had van De Rivier de perfecte roman gemaakt. Drie sterren.

Eerder verschenen op Perfecte Buren

De rivier