"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De Roosevelts

Woensdag, 23 oktober, 2019

Geschreven door: Frans Verhagen
Artikel door: Annabel Junge

[Recensie] Amerika kent in tegenstelling tot ons land geen koningshuis, wel kent het land enkele zeer invloedrijke families. De Kennedy-clan is de bekendste, maar de familie met de meeste invloed op de Amerikaanse geschiedenis was de Roosevelt-clan. Frans Verhagen, Amerika correspondent en schrijver van opiniestukken, staat in zijn nieuwste boek De Roosevelts uitgebreid stil bij de drie belangrijkste leden van deze familie, namelijk Theodore, Franklin Delano en Eleanor Roosevelt, doorgaans vermeld als TR, FDR en ER. In de twintigste eeuw maakte Amerika diverse hervormingen door. Die begonnen onder Theodore Roosevelt en werden na een korte onderbreking (periode van president Wilson) voortgezet door Franklin Delano Roosevelt, bijgestaan door zijn vrouw Eleanor Roosevelt. Direct in de inleiding stelt Verhagen duidelijk dat hij niet de pretentie heeft om iets nieuws aan dit boek toe te voegen. Hij heeft deze drie personages uitgebreider bekeken om een betere mening over hen te kunnen vormen. Vooral Theodore Roosevelt intrigeerde Verhagen. Die studie heeft geresulteerd in een helder geschreven boek dat een fraai overzicht oplevert in de overeenkomsten en de verschillen zowel qua karakter als qua werkwijze van deze drie Roosevelts.

De familie
De Roosevelts waren alle drie geen makkelijke personages, maar die eigenzinnige houding heeft er wel toe bijgedragen dat ze dingen wezenlijk konden veranderen en dat ook deden. Al was niet alles zo succesvol als ze zelf gehoopt hadden.
Theodore en Eleanor Roosevelt waren direct gelinieerd aan elkaar. Eleanors vader, Elliot Roosevelt, was de broer van Theodore. Franklin stamde af van de andere tak van de Roosevelts. Opmerkelijk is dat de drie Roosevelts al op jonge leeftijd hun vaders verloren. Eleanor was zelfs nog maar 10 jaar, Theodore en Franklin zaten op dat moment al op Harvard. Zowel Eleanor als Theodore verafgoodde hun vader, ondanks dat Eleanors vader alcoholist was wat een zware stempel op het jonge meisje drukte. De jeugd van Theodore was overigens ook niet zonder problemen. Hij had een zwakke gezondheid en leed onder meer aan astma.

Theodore
Aanvankelijk wilde Theodore wetenschapper worden. Hij koesterde een grote voorliefde voor de natuur die hij zijn leven lang hield. Maar de bevlogenheid voor de wetenschap verdween weer even snel als die opgekomen was. Op aandringen van zijn oom Robert liet Theodore zich inschrijven als rechtenstudent aan Columbia University. Langzaam begon zijn interesse voor de politiek te ontwaken en hij sloot zich aan bij de Republikeinen. Binnen de politieke kringen stond Theodore bekend als serieus, strikt, christelijk, conservatief en bovendien als een niet-corrupte politicus. Hij was zelfs een van grootste weldoeners in New York. Zijn politieke gedrevenheid bracht hem naar het Witte Huis.

Voor Franklin Delano was Theodore zijn grote voorbeeld en daardoor had hij al vrij snel politieke ambities. Alleen koos hij niet voor de Republikeinen, maar voor de Democraten. In 1910 ging Franklin de strijd aan om het senaatschap voor New York die hij ook won. In 1913 benoemde president Wilson Franklin Delano tot onderminister van de Marine. Niettemin wilde hij in 1914 opnieuw opgaan voor de Senaatszetel van New York, doch ditmaal werd hij niet genomineerd door zijn partij.

Pf

Beide presidentschappen kenmerkten zich door modernisering. Theodore Roosevelt wilde dat kinderen naar school gingen in plaats van te gaan werken, verder vond hij dat mensen recht hadden op veilig voedsel en gereguleerde geneesmiddelen. Onder zijn leiding werd de rol van de president sterker, terwijl de rol van het congres kleiner werd. En er ontstond een administratieve bureaucratie. Tijdens zijn onderzoek viel het Verhagen op dat politiek gezien een aantal karaktertrekken van TR terug te vinden zijn bij de huidige president Donald Trump. Ook TR had soms waanzinnige ideeën en net als Trump zag hij zichzelf graag als middelpunt van de belangstelling. Voor de politici om zich heen had Theodore weinig respect, vooral de Democraten moesten het vaak ontgelden bij hem. Zijn vijanden typeerde hij als leugenaars en hypocrieten en evenals Trump kon hij denigrerend praten over immigranten en andere rassen. Daarnaast had hij het talent om onwelkome gebeurtenissen of feiten te negeren.
In tegenstelling tot Trump wist TR de pers en diens rol juist wel te waarderen. Als een van de eerste politici raakte hij ervan doordrongen hoe belangrijk een imago voor een politicus was en dat kon zowel positief als negatief bewerkstelligd worden door de pers.

In 1913 kwam na twee termijnen voor TR een eind aan het presidentschap. Hij werd opgevolgd door Woodrow Wilson. Het presidentschap had Theodore aanzienlijk veranderd. Hij was een haatdragende man geworden, ongeduldig, zelfverzekerd en zelfzuchtig. Nu dat zijn politieke carrière achter hem lag, ging TR zich bezighouden met het schrijven van boeken. Circa 37 boeken verschenen van zijn hand en hij had tevens een afspraak gemaakt met het opinieblad Outlook voor twaalf artikelen per jaar.

Franklin
De jaren ’20 luidden een periode van verandering in. Ook voor Franklin. Amerika maakte een snelle groei door. Hij werd getroffen door polio. (Tegenwoordig wordt sterk betwijfeld of het werkelijk om het poliovirus ging, een nieuwe theorie veronderstelt dat het Syndroom van Guillain-Barré de werkelijke veroorzaker was van de verlamming, red.) Maar dat weerhield hem niet om zijn politieke carrière voort te zetten. Op 4 maart 1933 hield FDR zijn eerste inaugurele reden, het begin van de drie termijnen die hij zou vervullen als president. Onder zijn leiding werd de New Deal ingevoerd om de Amerikaanse economie weer sterk te maken. Dat verliep echter niet helemaal vlekkeloos, er was regelmatig tegenstand.
TR had graag ten strijde getrokken, maar een oorlog tijdens zijn presidentschap bleef hem bespaard. FDR daarentegen was de man die Amerika door de Tweede Wereldoorlog leidde. Ook dat was geen gemakkelijke strijd. Het Amerikaanse antisemitisme was in die jaren enorm sterk. De New Deal  werd dan ook spottende Jew Deal  genoemd, omdat de tegenstanders vonden dat FDR zich te veel omringde met Joodse adviseurs. Amerika bleef nog lang buiten de oorlog. Wel speelde FDR het klaar om de wapenembargo’s op te heffen, zodat de Engelsen wapens konden kopen. Bescherming van hun konvooien weigerde hij echter. De aanval op de Amerikaanse basis in Pearl Harbor – op 7 december 1941 – bracht de ommekeer. Dankzij de oorlog werd FDR een historische president, concludeert Verhagen. Wie aan FDR denkt, denkt aan vertrouwen, stelt Verhagen verder. FDR herstelde het vertrouwen in de zelfreinigende kracht van het Amerikaanse economische en politieke systeem; en hij gaf het Amerikaanse volk het zelfvertrouwen om de rol als leidinggevende in de wereld op zich te nemen. Daartegenover moest er van de andere kant vertrouwen in FDR gesteld worden.

FDR hield zijn hele leven dezelfde werkwijze: proberen, testen en niets uitsluiten, schrijft Verhagen in zijn boek. FDR was een tacticus en bezat een grote vaardigheid in het organiseren van zaken dankzij zijn persoonlijke charme. Hij hield ervan om de mensen om hem heen op het verkeerde been te zetten. Hij kon hard en koud zijn, maar ook genereus naar loyale medewerkers toe. Op gebied van de buitenlandse politiek voerde hij graag zijn eigen koers. Hij overleed tijdens zijn derde termijn als president. Een zeer belangrijke en onmisbare steun gedurende zijn politieke carrière was zonder meer zijn eega Eleanor Roosevelt.

Eleanor
Eleanor Roosevelt was in haar jeugd erg introvert, verlegen en met een groot gevoel van minderwaardigheid. Haar intellect werd regelmatig onderschat. Ze voelde zich vaak eenzaam. Theodore  was erg op zijn nicht gesteld, meer nog dan op zijn eigen dochter. Hij bewonderde haar serieuze aard, haar interesse in andere mensen en haar sociaal werk in arme buurten. Dankzij haar huwelijk met FDR bloeide ze op tot een politiek vaardige vrouw die beschikte over een tomeloze energie. Ze zette zich voortdurend in voor de minder welgestelden in de Amerikaanse samenleving en ook voor de vrouwen. Na het overlijden van haar man leek haar rol uitgespeeld, maar niets was minder waar. Eleanor bleef politiek actief, ze steunde verschillende presidentskandidaten en ze bleef zich inzetten voor de mensenrechten. Haar geestdriftige inzet voor de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens leverde haar de eervolle titel op van First Lady of the World.

Net als Theodore had ook Eleanor affiniteit met de pers. Het verschil met haar oom was dat  bij haar persconferenties alleen vrouwen aanwezig waren. Ze wilde vrouwelijke journalisten meer naar voren halen. En ook ER schreef graag. Een tijd lang had ze een dagelijkse column in de kranten, getiteld ‘My Day’. Tegen de heersende segregatie verzette Eleanor zich fel en ze was de eerste blanke inwoner van Washington DC die lid was van de NAACP (National Association for the Advancement of Coloured People, een zwarte vereniging voor burgerrechten). Ook hierin viel de appel niet ver van de Rooseveltboom. TR werd als lid van de Civil Service Commission voor het eerst geconfronteerd met segregatie in 1889 in Washington. In 1901 had hij als president een ontmoeting met Booker T. Washington, voorvechter van betere rechten voor de zwarte Amerikaanse bevolking.

Aanrader
Frans Verhagen heeft de levens van deze Roosevelts goed overzichtelijk beschreven. De samenvallende levenslijnen vloeien mooi in elkaar over en het verhaal blijft goed te volgen. De Roosevelts is een aanrader voor iedereen die snel inzicht wil krijgen in een van de vooraanstaande families van Amerika en hun betekenis voor de Amerikaanse geschiedenis.


Eerder verschenen op Oorlogsboekenreviews

Boeken van deze Auteur: