"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De Schepping van Michael

Dinsdag, 28 maart, 2023

Geschreven door: Michael Kaptein
Artikel door: Madelon van Honk

Zo ontzettend menselijk

[Recensie] Het was een aangename verrassing toen De Schepping van Michael door Michael Kaptein op mijn pad kwam. Een boek dat moeilijk is om te bespreken, omdat ik zo weinig vergelijkingsmateriaal heb, maar dat me in de week dat ik erin las constant in zijn greep hield. Anders dus, maar bijzonder knap verteld, met karakters waar je gaandeweg echt om gaat geven.

Een aantal jaren geleden is de wereld stil komen te staan. Michael is één van de weinige overlevenden van ‘de plaag’ die mensen in levende standbeelden veranderde. Hij probeert zo goed en zo kwaad als het gaat te overleven, maar ondertussen wordt hij ook nog regelmatig overvallen door een gebeurtenis uit zijn jeugd, die hem zodanig getraumatiseerd heeft dat alle keuzes die hij maakt nog altijd om dit trauma heen cirkelen. Door de ontmoeting met andere overlevenden is hij echter genoodzaakt zijn verhouding tot die gebeurtenis te herzien en leert hij om op een andere manier naar zichzelf te kijken.

Spanning
Wat De Schepping van Michael onder meer een goed boek maakt, is de manier waarop Kaptein continu de spanning opvoert. Door steeds te wisselen tussen heden en verleden, door Michael steeds weer nieuwe mensen te laten ontmoeten, door steeds dichter bij Michaels grote trauma te komen en door de ontwikkeling die hij doormaakt, wordt de vaart er flink ingehouden en wil je niets liever dan weten hoe dit allemaal gaat eindigen.

De manier waarop we Michael stukje bij beetje beter leren kennen zorgt er niet alleen voor dat je uiterst benieuwd bent naar hoe hij zijn demonen zal bevechten, maar zorgt er ook voor dat dit echt een karakter met diepte is dat gaandeweg steeds meer tot leven komt. Je krijgt langzaamaan steeds meer begrip voor deze nukkige hork van een vent en je gaat inzien dat we eigenlijk allemaal op een bepaalde manier lijken op Michael.

Boekenkrant

Stille kracht
Dat medeleven dat je als lezer voelt, geldt niet alleen voor het hoofdpersonage, maar ook de andere, kleinere karakters hebben eigenschappen – hoe monsterlijk ook – die ze uniek en interessant maken. Eervolle vermelding voor Michaels hond, die een geheel eigen persoonlijkheid heeft en die de stille kracht van het verhaal is.

Het verhaal balanceert ergens op de scheidslijn tussen dystopie en fantasy en bevat ook enkele horrorelementen. Wat opvalt is dat er naast een fantasierijke wereld ook ruimte is voor een filosofische insteek. Zo laat Kaptein op allerlei manieren zien dat de wijzen waarop mensen zin gaven aan hun leven voor de plaag niet meer werken in een kapotte wereld (de versteende mediterende mensen, de krankzinnig geworden religieuzen) als deze, en dat men nieuwe manieren moet vinden om betekenis te ontlenen aan deze wereld. Het feit dat je je kunt afvragen hoeveel van wat er gebeurt daadwerkelijk gebeurt en niet alleen een plaats heeft in de verbeelding van Michael, voegt nog maar eens een extra laag toe aan dit verhaal.

Uitleggerig
Wat voor mij persoonlijk voor extra binding met het vertelde zorgde, was het feit dat een groot deel zich afspeelt in de stad waar ik geboren en getogen ben. Zonder ook maar één keer de plaatsnaam te noemen was het een feest van herkenning. Het is één van die vele manieren waarop Kaptein toont dat hij enorm sterk is in het overbrengen van beelden zonder zaken expliciet te hoeven maken of uitleggerig te worden.

Dat uitleggerige was misschien wel een beetje het geval bij het trauma van Michael. Op een bepaald moment weet je als lezer eigenlijk al voldoende om te begrijpen waar Michaels denken en handelen vandaan komt, maar Kaptein keert alsnog enkele malen terug naar dat trauma. Hierdoor boet het verhaal wat aan kracht in, omdat er op dit vlak helemaal niets aan de verbeelding van de lezer gelaten wordt, terwijl het hoge suggestieve gehalte juist datgene is wat De Schepping van Michael zo goed maakt.

Bewondering
Het is een klein smetje op een verder erg goed verhaal dat ik met bewondering gelezen heb. Bewondering vanwege de vele slimme middelen die Kaptein hanteert om het verhaal voort te stuwen, maar zonder dat deze aanvoelen als trucjes. Bewondering ook omdat dit verhaal – ondanks de soms bevreemdende elementen – zo ontzettend menselijk is en eigenlijk op een bepaalde manier over ons allemaal gaat. Fijn dat een verhaal dat op verschillende niveaus zo goed werkt, toevallig op mijn pad kwam. Ik heb ervan genoten.

Eerder verschenen op Boek!