Fantastische mengeling van geschiedenis en fantasy
[Recensie] Disclaimer: Ik ken de auteur niet persoonlijk, maar hij publiceert verhalen in Fantastische Vertellingen, waar ik ook voor schrijf, en ik was enthousiast over een verhaal dat hij schreef voor een verhalenwedstrijd van Godijn Publishing. De auteur stuurde mij een recensie-exemplaar om te bespreken voor Fantastische Vertellingen. Onderstaande recensie verscheen in het nummer van maart 2021.
Het gebeurt niet vaak dat ik een boek van een Nederlandse of Vlaamse auteur lees waar ik zonder enige reserve enthousiast over kan zijn. Meestal heb ik bijvoorbeeld wel het een en ander aan te merken op het plot of de schrijftechniek – een recensent moet tenslotte een kritische lezer zijn. Maar vooral laten boeken van Nederlandstalige auteurs mij onvoldaan achter door hun gebrek aan originaliteit. Veel fantasyboeken laten zich duidelijk inspireren door Tolkien en zijn navolgers, met de standaard middeleeuws aandoende secundaire wereld, de geijkte magische volken en wezens en een voorspelbaar plot. Waar zijn de boeken met ‘weird fantasy’ in de stijl van China Mieville? Grimdark? Originele werelden en concepten zoals de gebroken aarde van N.K. Jemisin, het universum van necromancers in ‘Gideon the Ninth’ en de rivaliteit tussen alchemisten in Seanan McGuire’s ‘Middlegame’? De SF-romans zijn in de minderheid, maar als ze worden geschreven zijn ze of gebaseerd op SF-films, of op SF-literatuur uit de vorige eeuw, maar houden ze zich niet bezig met de huidige stand van zaken van wetenschap en techniek. Ze verrassen me niet zoals bijvoorbeeld de bijna onvoorstelbare toekomsten van Hannu Rajaniemi en Yoon Ha Lee dat doen. Waar zijn de kosmologische speculaties van een Stephen Baxter, de evolutionaire zijpaden van een Ardian Tchaikovsky, de humanistische toekomstbeelden van een Becky Chambers? Gelukkig zijn er altijd uitzonderingen. Als lezer ben ik altijd op zoek naar boeken die me grijpen, die me doen nadenken, die me verbaasd doen staan, die me inspireren. En als recensent probeer ik anderen ervan te overtuigen deze te lezen. Want als meer mensen deze boeken gaan lezen zullen wellicht ook meer mensen vergelijkbare originele en kwalitatief sterke boeken gaan schrijven.
Laat dit boek van F.P.G. Camerman nu zo’n uitzondering zijn zoals hierboven omschreven. Ik had hoge verwachtingen op basis van korte verhalen die ik van deze auteur had gelezen. Gelukkig bleken die in dit geval volkomen terecht. ‘De schreeuw van de griffioen’ was een van de beste Nederlandstalige genreboeken die ik tot nu toe heb gelezen en schrijvers moeten van goeden huize komen om dit te overtreffen. Het draait om de jonge Nerviër Malderik die voor het eerst et zijn stam mag meevechten tegen de Romeinen die onder leiding van Julius Caesar België zijn komen binnenvallen. De eerste strijd loopt echter rampzalig af. Zijn vader wordt uitgekozen als legeraanvoerder en Malderik krijgt een belangrijke rol om de verschillende stammen in de strijd te verenigen. Tegelijkertijd lijkt hij een boodschap van de goden te ontvangen. Die botst echter met zijn verlangen zijn volk te helpen …
Ik zou geen kritische recensent zijn als ik geen onvolkomenheden zou benoemen. Ook dit boek is niet volmaakt. Maar ik vond geen redactiefouten, geen schrijffouten. Geen slecht lopende zinnen. Het enige dat ik zou kunnen noemen is dat ik de verklaring voor een rampzalige handeling van de hoofdpersoon zelf wat zwak vond. En dat er aan het eind van het boek wezens voorkomen waarover de hoofdpersoon zegt dat hij er wel eens van gehoord heeft. Voor een betere verhaalopbouw was het misschien beter geweest hem er in het begin over te laten horen, waarna hij ze later tegenkomt. Nu komen ze uit de lucht vallen. Ze spelen echter geen rol van betekenis voor het verhaal dus dit is spijkers op laag water zoeken.
Met dit ‘kritiekpuntje’ uit de weg stappen we over op de positieve opmerkingen. Ten eerste de setting. Ik had nog niet eerder een fantasyroman gelezen gebaseerd op de geschiedenis van de lage landen. Camerman neemt de lezer mee naar de wereld van prehistorisch België. Hij weet de stammen, hun omgeving, hun gewoonten, en hun rivaliteit werkelijk tot leven te brengen. Het komt heel overtuigend over. Hij schuwt daarbij de gruwelijkheid van de oorlog niet – de veldslagen zijn heel sterk beschreven of het nu is van iemand dicht bij de frontlinie of iemand die het van verder weg beziet. Ook wat mensen elkaar aandoen is realistisch weergegeven. Ik wilde een vergelijking maken met ‘A song of Ice and Fire’ dat ook een realistische wereld wil tonen, maar daarin overheerst cynisme. Dat vond ik hier niet terug. Een betere vergelijking zijn volgens mij de boeken van Stephen Lawhead, die zich ook concentreert op de Keltische volken, de leer van de druïden en hun botsing met de Romeinen. Camerman staat stevig in deze traditie. Op een heel natuurlijke wijze verweeft hij de bovennatuurlijke elementen met de werkelijke geschiedenis, zonder deze laatste geweld aan te doen. Hij speelt zelfs met elementen uit de science fiction, zonder dat het botst. Want wat zou een ruimteschip in de ogen van deze mensen anders zijn dan een voertuig van de Goden?
Camerman schept ook een hoofdpersoon die interessant is om te volgen. Hij is een beetje de underdog en probeert zich te bewijzen, waardoor je met hem meeleeft. Hij is trouw aan zijn vrienden en wil zijn stam redden, wat nobel is. Maar hij heeft ook genoeg zwakke punten, zoals zijn hoogmoed, wat hem menselijk maakt. Ik ben daarom heel benieuwd hoe het hem in het volgende deel zal vergaan – dat ook nog eens gezien het einde van dit boek heel anders van karakter zal zijn.
Tenslotte waardeer ik de schrijfstijl van dit boek. De zinnen hebben een goed ritme. De actie is sterk weergegeven, omgevingen worden helder beschreven, zodat je je er een goed beeld bij kunt vormen, maar niet zoveel dat het gaat vervelen. Zijn vergelijkingen zijn mooi en niet anachronistisch, zoals ‘honger knaagde aan haar, zoals een bever aan een schietwilg.’ Ik vind dat mooi. Kortom, dit is eindelijk een fantasyboek van een Nederlandstalige auteur dat zich kan meten met de huidige Internationale fantasyliteratuur. Een grootse prestatie van deze schrijver en hij verdient het dat veel mensen zijn boek gaan lezen.
—
Eerder verschenen op Hebban
