"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De stad en de tijd

Zondag, 28 april, 2013

Geschreven door: Jonathan Robijn
Artikel door: Tim van Gerven

De ontregelende krachten van de liefde

De stad en de tijd heet het debuut van Jonathan Robijn. Die titel is verwarrend. Hij wekt de indruk dat Brussel, de stad in kwestie, een hoofdrol vervult in de negen verhalen die deze bundel telt, en dat we die stad door de tijd heen zullen zien veranderen. Wie met dit idee in het achterhoofd aan het boek begint, zal lichtelijk worden teleurgesteld. De stad blijft vooral decor, terwijl de tijd slechts heel summier wordt opgeroepen, voornamelijk met terloopse verwijzingen naar historische gebeurtenissen.

Als studie naar de ontregelende krachten van de liefde is de verhalenroman heel wat beter geslaagd. Want als er iets is dat Robijns verhalen met elkaar verbindt dan is het de liefde en de gekmakende verwarring die zij vaak met zich meebrengt. In het openingsverhaal bijvoorbeeld, De indringer, dat zich afspeelt ten tijde van de Wereldtentoonstelling in 1958, komt er een abrupt einde aan het onbezonnen geluk van het gezin van een succesvol parfumeriehouder, wanneer de jongste dochter van het huis verliefd wordt op een Franstalige en uiteindelijk met hem trouwt. En trouwen met een Franstalige, een grotere schande bestaat er natuurlijk niet voor een keurige Vlaamse familie. De afgunstige oudste dochter toont zich dan ook gelukkig: ‘Paula van haar kant was tevreden, want ze besefte dat ze met een halfverlamd mongooltje zou moeten thuiskomen om het nog slechter te doen dan Isabella.’ De grote ironie van De indringer is dat het huwelijk van de dochter zorgt voor een verwijdering tussen de ouders van de bruid.

Schande

In de overige verhalen heeft de liefde dezelfde ontwrichtende gevolgen. Een getrouwde vrouw verliest haar hart aan een Congolese straatmuzikant en raakt van hem in verwachting, met alle schande van dien. De houder van een koffiebranderij laat zijn zaak verslonzen wanneer hij geobsedeerd raakt door een kunstenares die veertig jaar jonger is dan hij. En een chocolatier bespiedt heimelijk zijn aantrekkelijk buurvrouw, maar doet er alles aan om haar te vermijden, omdat hij weet hoe ‘gevaarlijk’ vrouwen kunnen zijn. Wanneer zij hem benadert, kan hij niet anders dan zijn leven drastisch omgooien.

Robijn schrijft dit alles op in een vloeiende, heldere stijl die hem in staat stelt heel nauwkeurig de gedachten en gevoelens van zijn personages te ontrafelen. Op die manier leren we de personages in het korte bestek van het verhaal goed kennen, maar het knappe van Robijns schrijfkunst is dat we ze tegelijkertijd net niet helemaal kunnen doorgronden. Hun werkelijke motieven blijven vaak onduidelijk.

Dans Magazine

Verwarring

Deze techniek komt het meest tot zijn recht in het beste verhaal van de bundel, De kleinzoon. In dit verhaal staat niet de amoureuze liefde centraal, maar die tussen een grootmoeder en haar kleinzoon. De grootmoeder brandt van verlangen om haar kleinzoon, die met zijn ouders naar New York is geëmigreerd, na jaren weer terug te zien, maar elke keer dat het gezin zegt naar België over te komen, komt er iets tussen. Deze keer kan het vliegtuig niet vertrekken door hevige sneeuwval. De grootmoeder heeft het idee dat haar dochter, met wie ze een slechte band heeft, de zaak saboteert en ze wordt gesterkt in die mening wanneer ze er achterkomt dat het helemaal niet sneeuwt in New York. Net als ze op het punt staat dan maar zelf naar Amerika af te reizen, wordt er aangebeld en staan schoonzoon en kleinzoon voor de deur. De vork blijkt dan toch iets anders in de steel te zitten. Het knappe aan dit verhaal is dat de lezer deelgenoot wordt gemaakt van de verwarring van de grootmoeder, doordat we alles vanuit haar perspectief hebben gezien. Door de plotselinge verschijning van de kleinzoon begin je aan haar verhaal te twijfelen. Is de oude vrouw in de war, dementerend misschien, en haalt ze zich allerlei rare ideeën in het hoofd of heeft haar dochter haar al die tijd echt verkeerd ingelicht? Je begint terug te bladeren om te kijken wat je hebt gemist.

Het enige verhaal dat detoneert is de afsluiter De bomaanslag. Hier breekt Robijn opeens met het realisme van zijn eerdere verhalen en wordt een zelfmoordterrorist opgevoerd die zijn eigen aanslag overleeft en verschijnen God en Allah ten tonele. Wat volgt is een nogal flauw relaas over toeval en de goddelijke almacht. Dat is jammer, want dit sterke debuut had een beter einde verdiend.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur: