Vrouwen uit de oudheid aan het woord
[Recensie] Troje, waar de oorlog al jarenlang duurt. De Grieken zijn aan de winnende hand en veroveren stad na stad. En zoals altijd in elke oorlog door de eeuwen heen zijn het de vrouwen die aan het langste eind trekken. Zij moeten toezien hoe hun vaders, broers, echtgenoten en zonen de dood vinden en als ze de pech hebben om in de handen van de vijand te vallen, zijn ze niet meer dan oorlogsbuit.
In De stilte van vrouwen treft dit lot ook Briseïs, prinses van Troje. Het is Achilles, de grote Griekse held die haar als buit krijgt toegewezen door het Griekse leger. Haar lot had erger gekund, ze had ook aan de gewone soldaten overgelaten kunnen worden, maar het blijft een verschrikkelijk lot.
Achilles is een vreemde gast die zich weinig aan haar gelegen laat liggen. Alle genegenheid die hij heeft is voor zijn beste vriend Patroclus, die het zich kan veroorloven om aardig te zijn tegen een meisje die eerst een prinses was, maar nu een slavin. Een ding, bezit.
Als echter de priester van Apollo naar koning Agamemnon komt om zijn dochter terug te eisen die aan de koning is toegewezen als slavin, en Agamemnon de priester grof behandeld, neemt Apollo wraak. De pest treft het Griekse kamp en Agamemnon wordt gedwongen om zijn oorlogsbuit terug te geven. Als compensatie eist hij echter een nieuwe buit op, Briseïs. Achilles is hierover zo verbolgen dat hij weigert om nog verder te vechten.
Briseïs krijgt de schuld, zij is tenslotte de oorzaak van de ruzie, al neemt niemand in overweging dat ze hier nu niet bepaald een vrije hand in had.
Pas als Patroclus de plek van Achilles inneemt in de strijd, en gedood wordt door Hector, neemt Achilles de wapens weer op en neemt de Trojaanse oorlog een beslissende wending.
We kennen waarschijnlijk allemaal wel de Ilias en de Odysee, de verhalen van de tien jaar durende oorlog tegen Troje en de tien jaar durende reis om weer terug te keren in Griekenland. Homerus, die geldt als de auteur van dit grootse epos, richt zich vooral op de mannen, de gevechten en de heldendaden.
Pat Barker laat in dit boek echter de vrouwen aan het woord en maakt duidelijk hoe moeilijk hun situatie is. Want hoe overleef je als je alles verloren hebt? Hoe kom je het verlies te boven van al je familieleden en je vrijheid? En hoe overleef je, als je afhankelijk bent van de vijand? Sommige Trojaanse vrouwen kregen kinderen van hun Griekse eigenaren, sommigen werden verliefd, enkelen trouwden zelfs met hen en velen leden onder mishandelingen en dagelijkse verkrachtingen.
De stilte van de vrouwenis een boek over een groep die in de oudheid niet snel gehoord werd, en verteld een welbekend verhaal van een andere kant. Een belangrijke kant, ook omdat tot op de dag vandaag vrouwen in oorlogssituaties dit soort zaken meemaken.
In Een lied voor Achilles liet Madeline Miller hebben we al een prachtige hervertelling gehad, die je vooral Achilles en Patroclus in een nieuw licht laat zien, maar ook daarin komen Briseïs en de andere vrouwen eigenlijk niet aan het woord.
De stilte van de vrouwenis ontzettend fijn geschreven en leest als een trein, omdat je helemaal meegenomen wordt in het verhaal. Het taalgebruik is niet bepaald plechtstatig of ouderwets, maar dat draagt alleen maar bij aan de manier waarop je erbij bent. Het is ook niet zo vlot of populair geschreven dat het afbreuk doet aan de thematiek of het verhaal, dat uitstekend de klassieke vertelling volgt. De vertaling is in dit opzicht ook uitstekend, naar mijn idee.
We krijgen het verhaal van Briseïs, maar ook Achilles zelf komt soms aan het woord, en het zijn dit soort hoofdstukken die een extra laag aan het verhaal geven.
Ondertussen is het vervolg, De vrouwen van Troje, ook verschenen.
—
Eerder verschenen op Bettina Schrijft
