‘grande dame’ van de Canadese literatuur
[Recensie] De testamenten is het vervolg op het bekende Het verhaal van De dienstmaagd van dezelfde auteur. Dit prachtige boek is bij het grote publiek vooral bekend van de tv-serie (The Handmaids tale). Het heeft maar liefst vierendertig jaar geduurd eer dit vervolg er was.
Margaret Atwood is met recht de ‘grande dame’ van de Canadese literatuur. Ze heeft veel boeken geschreven en bedient hiermee een miljoenenpubliek en eindelijk beloont ze het geduld van datzelfde publiek met het vervolg op haar populairste boek. De testamenten kun je prima lezen zonder de tv-serie gezien of Het verhaal van de dienstmaagd gelezen te hebben.
De auteur kiest ervoor om het verhaal zich af te laten spelen ongeveer vijftien jaar na Het verhaal van De dienstmaagd. Ze bedient zich van drie verschillende vertellers. Allereerst is daar Tante Lydia, de afschrikwekkende morele leidster van de republiek Gilead. Haar verhaal laat zien welke consequenties keuzes hebben als je ze eenmaal gemaakt hebt. En Tante Lydia heeft vele keuzes gemaakt in haar lange leven. Tante Lydia is een oude bekende die ook in Het verhaal van de dienstmaagd een belangrijke rol heeft. De tweede vertelster is Agnes, opgegroeid in Gilead en opgevoed met de normen en waarden ervan. Agnes weet niet beter dan dat vrouwen op de achtergrond blijven en niet dezelfde hersenen hebben dan mannen.
Vrouwen kun je grofweg indelen in Dienstmaagden (veredelde fokmerries), Tantes (leraressen en leiders), Martha’s (hulpen in de huishouding) en Echtgenotes verdeeld over Bevelhebbersfamilies en econohuishoudens. Alle vrouwen dragen zedige jurken en aan de kleur van de jurk kun je zien welke rol ze in de samenleving hebben. Agnes groeit op in zo’n Bevelhebbersgezin en is voorbestemd Echtgenote te worden. En dan is daar ook nog de derde vertelster, dat is Daisy. Daisy groeit op in Canada, het buurland van Gilead. Wanneer de (pleeg)ouders van Daisy vermoord worden, wordt duidelijk dat het verleden van Daisy heel anders is als dat ze altijd gedacht heeft. Ook zij heeft een connectie met Gilead.
Het lijkt erop dat Tante Lydia het schrikbewind van de Bevelhebbers van binnenuit wil laten vallen. Ze moet daarbij goed oppassen want in Gilead hebben de muren oren en worden de Tantes tegen elkaar uitgespeeld. Maar Lydia is sluw, ze heeft niet voor niets al zo lang overleefd, bovendien deinst ze er niet voor terug om offers te brengen. Zo lang dat haar maar niet schaadt. Zij brengt haar pionnen (Agnes, Becka (de hartsvriendin van Agnes) en Daisy in stelling na een jarenlange en zorgvuldige planning. Een planning waar de andere hoofdrolspeelsters geen idee van hebben…
Margaret Atwood heeft een prima vervolg op dat eerste fenomenale boek geschreven. Evenaren van dat boek zit er niet in, dat is ook vast haar bedoeling niet geweest. Ze heeft ons wel weer een aantal lessen geleerd verpakt in prachtige woorden. ‘Het gevogelte des hemels zou de stem wegvoeren, en het gevleugelde zou het woord te kennen geven de liefde is sterk als de dood’.
Tante Lydia, die zoveel angst in boezemde, blijkt ook een mens van vlees en bloed te zijn, die min of meer gedwongen zich het motto ‘verdeel en heers’ eigen gemaakt heeft. Ze relativeert haar eigen daden, heeft de nodige zelfspot ‘ik heb zenuwen van uitgeharde polymeren, zoals die van geplastineerde lijken’.
Om het eerste boek te eren, geef ik geen vijf sterren maar minder dan vierenhalve ster wil ik niet gaan!
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
