Bijzondere vriendschap tussen twee vrouwen
[Recensie] Bea heeft weinig herinneringen aan haar jeugd. Maar de tijd dat ze met Erica omging kan ze zich nog haarscherp herinneren. Zij was toen tegen de dertig en Erica net 21 jaar. Ze zijn allebei alleenstaande werkende vrouwen, maar ze verdienen niet veel en daarom besluiten ze al snel om een flat te delen. Die is aan de Prinsengracht. Blijkbaar konden gewone mensen daar in 1938 nog wonen; nu zal het onbetaalbaar zijn. Of zou het juist door een hoge huur komen dat ze verder weinig te besteden hebben?
Het wordt een bijzondere vriendschap. Bea en Erica verschillen enorm van elkaar en misschien verklaart dat de aantrekkingskracht. Erica is impulsief en slordig; Bea neemt het huishouden op zich. Af en toe gaat ze mee in de plannen van Erica, soms tegen wil en dank. Bea ontkent haar geaardheid lange tijd en heeft relaties met mannen. De jongere Erica heeft ook geworsteld met haar ‘verkeerd-zijn’, maar stort zich in de ene na de andere verliefdheid. De overeenkomst tussen de twee is dat ze weinig contact met familie hebben. Ze stoten elkaar af en trekken elkaar dan weer aan. De thuiswacht werd in eerste instantie afgewezen door uitgevers, omdat lesbische liefde toen nog als ziekte werd gezien. Maar in 1954 kwam het toch uit in Nederland en later in de VS. Veel vrouwen herkenden zich erin en er kwamen stapels brieven voor de schrijver.
Dola de Jong beschrijft het prachtig en analyserend vanuit het perspectief van de oudere Bea die terugkijkt op die turbulente tijd in haar leven, vlak voor en tijdens het begin van de Tweede Wereldoorlog. Maar wat zich op het grote wereldtoneel afspeelt, komt bijna niet binnen bij Bea. Ze wordt in beslag genomen door haar eigen besognes, die met name door Erica worden veroorzaakt. Maar later doet Bea alles om te zorgen dat de half-joodse Erica naar het buitenland vlucht. Dit geeft het einde van het boek een andere sfeer.
Het valt op dat het taalgebruik veel minder ouderwets aanvoelt dan bijvoorbeeld bij Ina Boudier-Bakker dertig jaar eerder. Het leest vlotter, maar wel met mooie woorden die je in boeken van nu niet vaak meer tegenkomt. Het is een dun boek, maar er zit toch veel in. Ik vind het bijvoorbeeld boeiend om te lezen hoe collega’s met elkaar omgaan en hoe de baas op een voetstuk staat. Bij de beschrijving van een feestje zie ik helemaal voor me hoe de mensen in die kleine kamer zitten, drinkend, rokend en pratend. Ik ben dankbaar dat uitgeverij Cossee dit soort prachtige boeken opnieuw uitgeeft!
—
Eerder verschenen op Lalageleest
