Heb oog voor de situatie in West-Papoea en voor wat Nederland daar ooit heeft beloofd
[Recensie] Las ik het vorige boek Revolusi met meer dan normale belangstelling, bij dit boek van Eddy Korwa was dat nog meer het geval. Daar kom ik nog op terug. De Verstekeling vertelt het verhaal van de vlucht per vrachtschip van Sorong naar Rotterdam van een jonge Papoea.
Lezers van mijn blog weten dat ik af en toe een boek voorbij laat komen dat met West-Papoea te maken heeft. West-Papoea, nu een onderdeel van Indonesië, waar Nederland ooit beloften heeft gedaan om dat land naar onafhankelijkheid te leiden. Iets waar in het boek van P.J. Drooglever veel meer over te lezen is.
Eddy Korwa werd in 1940 geboren in het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea, op het eiland Biak. Hij groeide er op en volgde de LTS in Hollandia, wat nu Jayapura is, de hoofdstad van West-Papoea. Daarna volge hij een opleiding tot lichtmatroos en was hij betrokken bij het oppakken van Indonesische infiltranten op de Raja Ampat-eilanden. De voorbereiding op onafhankelijkheid werd steeds grimmiger en Eddy sloot zich aan bij de verzetgsgroep Kobe Oser. Uiteindelijk moest hij voor zijn eigen veiligheid zijn land verlaten en besloot hij samen met een vriend als verstekeling naar Nederland te reizen aan boord van een vrachtschip van de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd.
Dat klinkt makkelijker dan het was. Hij moest hiervoor zijn vriendin achterlaten, zijn ouders en andere familie. Zij wisten van niets. Hij had het geluk dat een vroegere penvriend aan boord werkte die hem en zijn vriend Tony een schuilplaats bezorgde in de dubbele wand van het schip:
“Veel later hoorde ik pas wat er gebeurd was. De havenmeester had gemeld dat hij twee Papoea’s miste, ook die Korwa was er niet. Het schip was stilgelegd en van onder tot boven doorzocht door mannen van de Brimob (mobiele brigade), Kopassus (militaire speciale eenheid) en de beveiliging van de marine. Zij hadden ook dat water en carbidgas in de dubbele bodem gepompt, met de bedoeling eventuele verstekelingen eruit te jagen. We hebben echt geluk gehad.”
Het lukt Eddy en Tony om in Nederland politiek asiel aan te vragen. Via kennissen belandt Eddy uiteindelijk in Utrecht waar hij als chauffeur bij Defensie gaat werken. Hij trouwt, krijgt kinderen en gaat zich inzetten voor zijn vaderland. Dat varieert van deelname aan protesten in Den Haag waarbij hij opgepakt wordt tot aan de organisatie van een vredesmars van Nijmegen tot Den Haag. Die protesten trekken soms de aandacht in de pers, maar in ieder geval van de veteranen in Nederland:
“Veel van die oudgedienden voelen zich tot op de dag van vandaag verbonden met de Papoea’s. Net als wij voelen zij zich in de steek gelaten door de Nederlandse regering. Ook hun verhaal staat niet in de geschiedenisboekjes.”
Papua Projectgroep Nieuwegein
Voor mij herkenbaar, want mijn vader is één van die veteranen en hij is tot op de dag van vandaag bezig om zich in te zetten voor hun belangen. Eddy gaat met zijn gezin in Nieuwegein wonen en richt de Stichting Papua Projectgroep Nieuwegein op, om zo de Papoea-cultuur via manifestaties uit te kunnen dragen. Ook begeleidt hij de prominente Papoea Viktor Kaisiëpo als deze in Genève gaat spreken op een congres bij de Verenigde Naties. Hij reist met een voetbalteam naar Vanuatu en uiteindelijk gaat hij naar Papoea terug om zijn familie die nog leeft te ontmoeten.
Wat mij treft in dit boek zijn uiteraard de persoonlijke ontboezemingen van iemand die alles en iedereen moet verlaten om in Nederland opnieuw te beginnen. Moet verlaten, omdat hij in zijn eigen land niet veilig is. Hij ontmoet later de jongen die hem aan boord hielp van het schip maar daardoor zelf in de problemen kwam. Hij blijkt ineens ook een zoon achtergelaten te hebben in West-Papoea. Eddy groeit op tussen twee culturen. Papoea tot op het bot, maar ook Nederlander als hij in Papoea is. Uiteraard is er veel aandacht voor de schrijnende situatie in West-Papoea. Nederland dat daar heeft verzaakt, het besef dat het om geld gaat omdat het land zo rijk aan grondstoffen is en het met voeten treden van mensenrechten.
Voor mij is het boek een feest der herkenning. Ik ben zelf een aantal maal in West-Papoea geweest en ik heb bijeenkomsten in Nederland bezocht. Eddy Korwa is getrouwd met de oudere zus van een oude bekende van mij. Ik heb Viktor Kaisiëpo ontmoet en gesproken en ben op die bijeenkomsten veel bekende namen tegengekomen die in dit boek figureren. Omdat ikzelf in Nieuwegein ben opgegroeid weet ik van de Papoea-gemeenschap daar (er is een apart hoofdstuk aan gewijd) en staan er oud-klasgenoten van mij in het boek.
Erg leuk voor mij allemaal, maar belangrijker is de boodschap die Eddy Korwa uitdraagt en die zijn te jong overleden zoon Jofrey wilde uitdragen; heb oog voor de situatie in West-Papoea en voor wat Nederland daar ooit heeft beloofd. Het begint bij respect voor mensenrechten en een gelijkwaardige dialoog, met goede opleidingen voor een breed kader en uiteindelijk onafhankelijkheid. Daarom komen dit soort boeken hier soms voorbij.
—
Eerder verschenen op Quis leget haec?
