"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De vondeling

Vrijdag, 12 juni, 2020

Geschreven door: Eva Maria Staal
Artikel door: Agnes Eikema

Ouder en kind

[Recensie] De vondeling is het tweede boek van Eva Maria Staal. Eerder verscheen Probeer het mortuarium, dat een groot succes werd. De vondeling gaat over ouders en kinderen, over de ijzersterke liefdesband tussen hen. Het gaat over ontfermen over en liefhebben. 

In De vondeling ligt de vader van Agnes op sterven. In haar kinderjaren hadden Agnes en haar vader Joop een hechte band, maar een gebeurtenis heeft hun relatie verzuurd. Niet weten welke gebeurtenis heeft geleid tot deze pijnlijke afwijzing tergt Agnes. Ze wil graag antwoorden op de vragen die ze niet meer aan haar vader kan stellen. Aangemoedigd door Lima, haar geadopteerde dochter, graaft ze in haar verleden om rust voor haar vader en haarzelf te vinden.

Ze vindt een oorlogsdagboek dat haar in eerste instantie veel antwoorden geeft. Ze leert haar vader op een hele andere manier kennen en daardoor kan ze hem ook met andere ogen bekijken. Doordat Agnes zo naarstig op zoek is naar de waarheid, denkt ze ook geregeld terug aan de band met haar eigen dochter.

Lima was een kleine baby toen zij en haar ex-man Ewald haar ophaalden uit China. Niets had Agnes voor kunnen bereiden op de achtbaan vol emoties toen zij binnen luttele uren moeder werd en de verantwoordelijkheid kreeg over een klein meisje. Ze geeft toe dat ze niet van de baby hield, maar voelde wel een immense verantwoordelijkheid om voor het meisje te zorgen. Of zoals Lima het zelf verwoord in haar rake observaties:

Dans Magazine

“Net zoals een vondeling in elk geval recht heeft op onechte liefde. Men moet tenslotte ergens beginnen. En als de liefde eerst maar overtuigend genoeg is gespeeld, wordt ze op den duur echt. Dat is de truc.”

Gelukkig is het verantwoordelijkheidsgevoel van Agnes gebleven en is daar een grote dosis liefde bijgekomen. Dit proces helpt haar tijdens de tijd dat haar vader op zijn sterfbed ligt. De liefde tussen ouder en kind is zo sterk, de liefde van haar vader kan toch ook niet zomaar verdwenen zijn? Welke gebeurtenis zou in hemelsnaam een relatie tussen ouder en kind kunnen verbreken?

De zoektocht

Eva Maria Staal ontrafelt de zoektocht van Agnes en dat doet ze door het verhaal vanuit drie invalshoeken te benaderen. Agnes moet haar eigen verdriet onder ogen komen tijdens haar zoektocht naar de waarheid. Lima observeert haar moeder een reflecteert haar acties en weerlegt ze. Ik vind haar vooral erg wijs voor haar leeftijd. Ze ziet hoeveel verdriet haar moeder heeft en dit in eerste instantie niet durft uit te spreken hoe de band tussen haar en haar vader verbroken is. Ze moedigt haar moeder aan om antwoorden te zoeken, hoe pijnlijk deze ook kunnen zijn. Lima weet namelijk als geen ander hoe het is om zonder antwoorden te leven. Zelf is ze in China te vondeling gelegd. Op het randje van de dood heeft ze gebalanceerd, want de medewerksters in het kindertehuis hadden veel te veel meisjes om voor te zorgen. Niet veel herinneringen heeft ze daaraan, ze denkt alleen nog wel eens terug aan die ekster die op het randje van haar ledikantje naar haar keek.

Daarnaast is Joop aan het woord. In eerste instantie vervult hij een rol die Agnes hem geeft, maar al snel neemt hij de rol van verteller op zich. Hij beschrijft zijn strijd tegen de tijd waarin zijn angsten en herinneringen terugkomen. Hij moet zichzelf onder ogen komen in de tijd die hem nog op aarde resteert. Het lijkt of Eva Maria Staal de vader een stem heeft willen geven in het boek.

Verlies van kracht

In De vondeling zijn verschillende terugkerende elementen te vinden, ze geven extra symbolische waarde aan het verhaal. Zo spelen zowel bij Joop, Agnes als Lima eksters een rol in hun leven. De eksters hebben hen hoop gegeven in roerige en verdrietige tijden. Ook het verhaal van de kangoeroe die een vleermuis adopteert wordt een paar keer aangehaald door de schrijver. Door het verband van de eksters expliciet te benoemen, verliest het echter zijn kracht. Staal had de lezer zelf kunnen laten ontdekken welke elementen belangrijk zijn voor het verhaal, door het bijvoorbeeld tussen de regels door terug te laten komen. Deze aandachtspunten wegen niet op tegen het aangrijpende en prachtige verhaallijnen in het boek.

De vondeling is een bijzonder krachtig boek met een traumatische ervaring als basis. Maar het is niet alleen verdriet, De vondeling gaat ook over liefde. Over gevonden worden, ontfermen over en koesteren. Prachtig.

Eerder verschenen op Boekenz

Boeken van deze Auteur: