Worstelen met de AOW en met zzp’ers
[Recensie] Voor grote organisaties met een sterk betrokken achterban en veel hoog gemotiveerde kaderleden is het moeilijk tijdig de koers te verleggen wanneer de economische of andere omstandigheden daarom vragen. De PvdA worstelt bijvoorbeeld met dit ingebouwde conservatisme. Het is ook het thema van het boek De vuist van de vakbond, Een recente geschiedenis van NRC-journalist Menno Tamminga.
Het boek behandelt de turbulente geschiedenis van de FNV van de afgelopen twintig jaar en het onvermogen van de vakcentrale om een nieuwe koers uit te zetten en zichzelf te hervormen in een periode waarin de arbeidsmarkt sterk verandert. De industriële achterban van de centrale wordt kleiner, het ledenbestand neemt af en het aantal zzp’ers neemt toe. Een groot deel van de leiding van de vakcentrale ziet de noodzaak om vooral de AOW en de pensioenen opnieuw te funderen, zodat bestand zijn tegen de vergrijzing van de bevolking. Deze groep, onder leiding van Agnes Jongerius, zit in het overlegcircuit van ministers en SER-leden en spreekt de taal die daar wordt gesproken. Maar de meer militante achterban, sterk geïnspireerd door actieve SP-leden, onder wie de huidige voorzitter Ron Meyer, vindt dat de belangen van de leden worden verkwanseld. De scheidslijn in de discussie over de nieuwe oudedagsvoorziening loopt tussen bestuurders, maar ook tussen machtige bonden die samen de vakcentrale vormen.
Het boek van Tamminga beschrijft niet alleen de strijd over de AOW, maar geeft ook een stukje recente sociaaleconomische geschiedenis van Nederland. Het conflict binnen de FNV loopt zo hoog op dat de centrale uiteen dreigt te vallen. Zij is immers een federatie van vrijwel zelfstandige bonden, waarvan enkele zo groot en rijk zijn dat zij onmogelijk in de samenwerking gemist kunnen worden. Jongerius is niet de ijzersterke leider die een nieuwe koers weet af te dwingen. Maar het is de vraag of dat welke andere voorzitter wél gelukt zou zijn.
Tamminga schrijft in dezelfde luchtige, soms ironische stijl die we van zijn NRC-columns kennen. Zijn sympathie voor het activisme van de nieuwe lichting met SP-invloed komt soms boven drijven, vooral wanneer hun beschrijft hoe die activisten erin slagen met hard werken en creativiteit resultaten te boeken. Dat doet niets af aan de indruk dat het boek is geschreven door een zeer geïnteresseerde buitenstaander die de lezer met vaart en variatie door dit stuk vakbondsgeschiedenis loodst.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
