Een vermoeiende tocht
[Recensie] De novelle De Wandeling (1917) van de inmiddels lang overleden Zwitserse schrijver Robert Walser deed bij J.M. Coetzee, Franz Kafka en Herman Hesse blijkbaar een groter belletje rinkelen dan bij ons, zo blijkt uit de aanprijzingen op de cover. Wat hadden we dan gemist?
De wandeling is een luchtig en tegelijk zwaarmoedig verhaal van een jonge schrijver die rondstruint door de stad en de bossen, op zoek naar inspiratie en afleiding. Zijn blik dwaalt af naar een onschuldige zangeres, een passerende trein met soldaten onderweg naar het front, een dame op een bank. Verder bezoekt hij ook vluchtig een boekhandelaar, een kleermaker, het postkantoor en een belasting bediende. Telkens keert hij met lege handen terug, want onze wandelaar houdt overal een eigen mening op na en voelt zich veel te eigenwijs om toe te geven aan commerciële grillen. Als een echte dandy laat hij de wereld aan zich voorbij glijden, zelfs de context van de Eerste Wereldoorlog laat hem onberoerd.
Ergens hadden we bij dit eenvoudige uitgangspunt een sobere, ingetogen stijl verwacht. Niets is minder waar: in lange, met deelwoordconstructies overladen zinnen, neemt de verteller de lezer op sleeptouw. Dit maakte van de wandeling een vermoeiendere tocht dan aanvankelijk gedacht. De verteller praat de lezer de oren van het hoofd, maar excuseert zich daarvoor ook, in dezelfde krullerige stijl: “Willen de geachte dames en heren, het begunstigers- en lezerspubliek, mij thans, door zo’n plechtige, hoogdravende stijl welwillend voor lief te nemen en mij te vergeven, vriendelijk toestaan hen op gepaste wijze attent te maken op twee bijzonder belangrijke figuren…”. En dan volgt de voorstelling van twee personages die verder niet ter zake doen. Dit soort overgangen komen vrij gekunsteld over, en toch worden ze in het nawoord door W.G. Sebald geprezen. Hij meent namelijk dat achter de potsierlijke stijl van Walser heel wat diepzinnigheden schuilgaan. Wij denken echter dat Walser meer gebaat zou geweest zijn met wat schrijf-en-schraptechnieken.
Het nawoord van Sebald plaatst De wandeling in een ander perspectief. Het bijzondere leven van Walser – die op jonge leeftijd stierf tijdens een wandeling in de sneeuw – is vervlochten met zijn werk. Ook Walsers streven naar eenvoud (hij had geen bezittingen en geen vrouw) vormt een belangrijk punt. Toch zijn Sebalds zalvende woorden, die Walser aan de top van de Duitse literatuur willen katapulteren, mosterd na de maaltijd. De wandeling stelde ons teleur door de knullige stijl en het gebrek aan boodschap, daar kan geen nawoord iets aan veranderen.
—
Eerder verschenen op http://www.cuttingedge.be/
Bazarow Populaire Fictie
Bazarow Literatuur & Non-fictie
Bazarow Kinderboeken