"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De wasbeer

Zondag, 29 maart, 2020

Geschreven door: Aleksandr Skorobogatov
Artikel door: Severine Lefebre

[Recensie] De wasbeer maakt letterlijk ongeloofwaardige avonturen mee. Vaak hilarisch, maar soms ook droevig en ernstig.

In dit zowel hilarisch als droevig boek fungeert een wasbeer als hoofdpersonage. En figureert hij als een soort van ‘een klein mens’. De sympathieke en kwetsbare wasbeer heeft dromen die onuitvoerbaar zijn, maar hem tegelijk de kracht geven om de wrede wereld te overleven. Zo wil hij graag zelfstandig vliegen, waarbij hij vooral niet van ophouden weet. Hij beschermt zijn kepie, een soort petje, tegen duiven en verwijdert zijn vlooien. Dit alles stelt niets voor wanneer zijn grote liefde in opgezette vorm in het museum belandt. Daarop stelt de wasbeer alles in het werk om zijn geliefde te redden en terug onder de levenden te brengen.

Met De wasbeer heeft de in Antwerpen wonende Rus Aleksandr Skorobogatov zijn derde boek neergezet. Het gaat om een moderne fabel, die zowel hilarisch als melodramatisch is. Alsook ironisch. Al maakt het lijve boek, met 540 pagina’s, het wel een verhaal van lange adem.

Het is in het begin even wennen wanneer je aan het boek begint. Een wasbeer als hoofdpersonage van een roman, dat zie je niet vaak. Het is dan ook de bedoeling dat je in de wasbeer een gewone, kleine man ziet. Eens soort antiheld ook. Iemand die erg veel tegenslagen heeft, maar ondanks alles telkens vastbesloten verder gaat. En óf onze wasbeer extreem veel klappen krijgt! En dan is dit nog maar heel zachtjes uitgedrukt.

De verhaallijn draait volledig rond onze reeds genoemde wasbeer. Je volgt hem als lezer op zijn pad met avonturen en tegenslagen, waarbij hij telkens weer opkrabbelt. Het verhaal wordt als een soort levensverhaal verteld, waarbij er af en toe teruggekeken wordt naar een eerdere periode van de wasbeer. Zoals toen hij wees werd of wou leren vliegen. Maar waar het uiteindelijk om gaat, is dat hij de liefde van zijn leven heeft gevonden, die door zijn eigen stomme fout de weg richting mensen – en een leven als opgezet dier in het museum – koos. Na het nodige treuren en doemdenken besluit hij haar op te zoeken en alles op alles te zetten om haar (levend) mee naar huis te krijgen. Ondertussen maakt hij allerlei absurde dingen mee, die vaak heel erg overdreven zijn. De wasbeer maakt letterlijk ongeloofwaardige avonturen mee. Vaak hilarisch, maar soms ook droevig en ernstig.

Het vertelperspectief gebeurt vanuit de derde persoon. Zo is de wasbeer vaak aan het woord, gezien het verhaal over hem gaat. Speciaal is echter het gebruik van een verteller, dat het levensverhaal van de wasbeer als het ware aan ons, de lezers, vertelt. En alsof hij zelf een soort personage is, stuurt hij mee naar waar het verhaal gaat, door bijvoorbeeld dieper over de filosofie van het leven na te denken, of te lang en te diep in te gaan op onbelangrijke zaken. Daarbij merk je ook emoties op bij de verteller, en het is zijn bedoeling dat wij als lezer dit ook voelen. We worden als het ware in het verhaal betrokken. Dit alles is leuk, maar het maakt het verhaal moeilijker om te lezen en te volgen. Het verhaal is ook op een vrij hoog intellectueel niveau geschreven, wat het geen gemakkelijk en vlot te lezen boek maakt.

Het hoofdpersonage, de wasbeer, is extreem goed neergezet in het verhaal. Het is ook daarmee dat het verhaal deels staat of valt, met hoe ‘echt’ onze wasbeer overkomt, en hoe goed we ons ermee kunnen associëren. Je kunt het karakter van de wasbeer omschrijven als: lief, goedgelovig, naïef, gevoelig, schuw, meelevend, maar tegelijk ook dapper en beschikkend over een extreem groot doorzettingsvermogen. Hij draagt een kepie met kokarde van zuiver goud, iets waar hij zich, zeker in het begin bijzonder aan hecht. Net zoals zijn droom en onvermoeibare pogingen om ooit te kunnen vliegen.

“Dat hij maar niet met al zijn uitrusting van de eik tuimelt,’ merkt u op, om het volgende ogenblik van gruwel en verbazing uw mond te bedekken met uw handpalm.” 

Ik vond het een bijzondere ervaring om De wasbeer van Aleksandr Skorobogatov te lezen. Het was heel erg wennen aan de bijzondere schrijfstijl, waarbij ik het gevoel had persoonlijk bij het verhaal betrokken te geraken. Dat vond ik wel leuk, zo ontdekte ik weer eens iets nieuws. Ik ben alleszins fan van deze dappere wasbeer. Ook houd ik wel van verhalen die wat humor en sarcasme bevatten. Alleen mag daar niet in overdreven worden, wat hier helaas wel zo is. Het verhaal was soms zo absurd dat ik het niet eens meer grappig vond. Zoals bepaalde passages waar God als personage erbij kwam. Alleen het slot, dat een parodie is van een passage uit de Bijbel, vond ik wel leuk bedacht. Daarnaast mocht het verhaal van mij ook een stukje korter zijn, nu werd er teveel in detail gegaan, waardoor ik vaak mijn concentratie verloor. Zeker door het moeilijke taalgebruik. Dat is jammer, want De wasbeer heeft wel degelijk positieve elementen en een enorm potentieel. Daarom krijgt het boek van mij 2½ sterren.

Eerder verschenen op Perfecte Buren

Boeken van deze Auteur: