Inspirerende ontmoetingen
[Recensie] In De wereld dat ben jij zijn 37 gesprekken met wetenschappers, kunstenaars en mensen met een bijzonder levensverhaal opgenomen. Het boek bestaat uit drie delen: Goede tijden, slechte tijden, Samen alleen en Ingehouden stilte.
In de inleiding komt naar voren dat er een persoonlijke en ook tragische aanleiding is waarom Roek Lips dit boek heeft geschreven: in 2011 verdronk zijn 18-jarige zoon Job. Deze gebeurtenis heeft zijn leven ingrijpend veranderd en sindsdien is hij op zoek naar de zin van het bestaan.
Dit boek is “… een poging om mijzelf en anderen tot een gesprek uit te dagen”. Een open houding bevordert een dialoog waarin beide gesprekspartners zichzelf kwijt kunnen én bereid zijn om naar de ander te luisteren. Dit boek vertelt over “… ontmoetingen tussen twee mensen die hun nieuwsgierigheid met elkaar willen delen, samen zoekend naar wat er in afstemming met elkaar op dat moment verteld wil worden” (p. 18).
Mensen kijken vanuit zeer uiteenlopende disciplines en persoonlijke invalshoeken tegen het leven aan. Wat hen in alle verscheidenheid samenbindt, is de ruimte waarmee zij de wereld benaderen. Zij hebben over hun persoonlijk leven nagedacht, ervaringen hebben hen het nodige geleerd en soms ook áfgeleerd, sommigen zijn sadder and wiser’ geworden. Bij de een is de visie enigszins pragmatisch, gestoeld op inzichten die in de loop van het leven zijn gegroeid, bij anderen is er duidelijker sprake van een achterliggende visie die hen inspireert en ook de weg wijst in het leven.
De drie delen geven iets van het karakter aan: wat een mens zoal kan meemaken in z’n leven en hoe dit verrijkt en dienstbaar is aan het verdere leven. Mensen kunnen niet zonder elkaar en daar is onze samenleving op geënt: we vullen elkaar niet alleen beroepsmatig maar ook in menselijk opzicht aan. Er zijn cruciale momenten die een mens nadrukkelijk tot bezinning dwingen, gebeurtenissen die klein maken en het besef van afhankelijkheid of toeval in een mens versterken.
Persoonlijke toon
De eerste bijdrage van Fred Hirschemöller, voormalig leraar geschiedenis, is misschien qua toon ook wel de meest persoonlijke van karakter in vergelijking met de anderen. Hij vertelt over bepalende momenten in zijn leven waarin hij een belangrijke keuze moest maken. Het is een zeer persoonlijk verhaal waarin hij getuigt van zijn visie dat een mens het leven zelf zin dient te geven. Hij schreef het boek Dat deed je gewoon. Een eeuw Nederland door de ogen van een 99-jarige.
In de beschouwingen over het mens zijn vandaag gaat het vaak over verantwoordelijkheid in deze tijd die in velerlei opzichten het karakter van een crisis heeft, zeker in ecologisch opzicht.
Is er nog ruimte voor transcendentie vragen sommigen zich af, een kritische tegenstem die ons aanzet tot reflectie, iets van aanspraak van buitenaf. Opvallend is dat in meerdere bijdragen de vraag naar moraal en waarden naar voren komt. Dat geldt voor het verhaal van Paul van Tongeren, filosoof en theoloog, en van zo iemand kun je dit verwachten, zou iemand kunnen zeggen. Maar ook Gerdi Verbeet en Jeroen Dijsselbloem, beide bekende politici, stellen de ethische kant van ons leven aan de orde.
Leiderschap
Opvallend is de aandacht in vele bijdragen voor leiding geven en leiderschap. Ooit was dit tamelijk vanzelfsprekend en werden organisaties geleid door mensen vanuit het bedrijf zelf die het werkveld uit eigen ervaring kenden. Daarna kwamen de managers die meer technisch leiding geven. Tegenwoordig wordt er veel gesproken over ‘nieuw leiderschap’ – minister Kaag sprak er veel over tijdens de laatste verkiezingen van de Tweede Kamer – en dat is een reactie op leiders die van de inhoud van de organisatie vervreemd zijn. Het gaat om leiders als ménsen die het contact met mensen in de organisatie zoeken. Het vele spreken over leiders geeft aan dat er een probleem is.
De kunst van het ongelukkig zijn
Opvallend is de bijdrage van Aukje Nauta, hoogleraar organisatiepsychologie, met als titel Schaamte biedt een moreel kompas. Het is een pleidooi voor een integere omgang met elkaar.
Verder zijn er bijdragen van Teun Toebes, auteur van VerpleegThuis, over de wijze waarop wij omgaan met mensen die aan dementie lijden. Het is een krachtig pleidooi om mensen in hun verscheidenheid als gelijkwaardig te beschouwen.
Het verhaal van Dirk de Wachter, psychiater, is getiteld Mensen zijn mysteries. Van zijn hand is De kunst van het ongelukkig zijn, een mooie beschouwing om te leren omgaan met ons onvolmaakte bestaan. Hij vindt de mens “in wezen een spiritueel wezen” dat verlangt naar zin, ook in deze tijd van secularisatie.
De wereld dat ben jij is een waardevol boek met inspirerende bijdragen die vanuit diverse invalshoeken iets zeggen over hoe wij ons leven – kunnen – invullen.
Roek Lips is journalist, schrijver, spreker en film- en theatermaker. Hij schreef eerder Wie kies je om te zijn, gesprekken die deels in Trouw verschenen.
Deze bundel is dan ook een boeiende caleidoscoop van hedendaagse mensen die allen rationeel maar vaak ook in zekere zin spiritueel in het leven staan. Bijna ieder heeft wel iets dat raakt, boeit en inspireert, al betekent dat niet dat men in klassieke zin religieus is.
Roek Lips is journalist, schrijver, spreker en film- en theatermaker. Hij schreef eerder Wie kies je om te zijn, gesprekken die deels in Trouw verschenen. Het boek De wereld dat ben jij kan gelden als een vervolg daarop.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
