De levenswijze van Thich Nhat Hanh is aanstekelijk voor velen
De auteur
[Recensie] Thich Nhat Hanh werd in 1926 geboren in Vietnam, waar hij als monnik in de zentraditie werd ingewijd. Al in de jaren vijftig probeerde hij de levenswijsheid van het boeddhisme uit te dragen voor een breder publiek. Nhat Hanh stond voor een geëngageerd boeddhisme, dat vrede uitdroeg en opkwam voor de zwakken in de samenleving.
Zijn pacifisme leidde ertoe dat hij tijdens de Vietnamoorlog niet meer welkom was in zijn thuisland. Hij vestigde zich in Frankrijk waar hij in de jaren tachtig de gemeenschap van Plum Village stichtte, die buitengewoon invloedrijk zou worden. Nog altijd was Nhat Hanh er goed in boeddhisme te verbinden met het dagelijks leven.
Het door hem gemunte idee mindfulness werd enorm populair – en werd vervolgens ook weer door velen verguisd als ‘doekje voor het bloeden’ in een kapitalistische prestatiemaatschappij. Begin 2022 overleed Nhat Hanh, die een enorme rij boeken schreef en tal van meditatieve gemeenschappen inspireerde.
Thematiek
Ik ben wat uitgebreider op Nhat Hanhs biografie ingegaan, omdat zijn levensloop de rode draad van dit boek vormt. Hoewel: mindful ademhalen en met liefde en aandacht in het hier en nu zijn, dat is eerder de rode draad. De levensloop van Nhat Hanh bepaalt echter de volgorde waarin de verhaaltjes van dit boek zijn ingedeeld. Hij vertelt ons talloze anekdotes met een boodschap.
We lezen hoe hij een bijzonder koekje at als jongetje, hoe een leermeester een monnikspij voor hem repareerde, hoe hij als jongeman eerst Franse en later Amerikaanse soldaten ontmoette, hoe hij rondreisde in Amerika en vriendschappen voor het leven sloot, hoe Plum Village ontstond.
En passant kom je zijn hele biografie tegen, maar vooral probeert Nhat Hanh je in alle verhalen met zijn blik te laten kijken: zie de Boeddha in ieder ander, onderbreek regelmatig je dagelijkse bezigheden en probeer weer met nieuwe aandacht bewust aanwezig te zijn. Nhat Hanh bekent dat hij verliefd is op de aarde en op het leven en hij gunt ons dat allemaal. Loopmeditatie, zitmeditatie, ademhalingsoefeningen, je kunt het allemaal zo uitgebreid doen als je wilt, maar van de wereld houden is iets wat we allemaal kunnen beoefenen.
Mooie passage
“Bladeren harken is er gewoon voor het plezier van het bladeren harken. Ik houd de hark zo vast dat ik me de hele tijd dat ik aan het harken ben gelukkig, vredig en stabiel voel. Ik wil er zeker van zijn dat iedere beweging een daad van verlichting is, een daad van vreugde en een daad van vrede. Ik heb geen haast, omdat ik besef dat het harken zelf minstens zo geweldig is als het schone pad naderhand.
“Met minder ben ik niet tevreden. Iedere harkbeweging dient me vreugde, stabiliteit en vrijheid te brengen. Ik dien volledig mezelf te zijn en helemaal aanwezig terwijl ik de bladeren hark. Dan is het bladeren harken niet langer een middel tot een doel, namelijk een schoon pad. Het harken is dan het leven zelf.”
Reden om dit boek niet te lezen
Over dergelijke passages kun je ook cynisch doen: ja hoor, heeft meneer de zenmonnik dan nooit eens haast, of een hekel aan saai huishoudelijk werk? Over alles hangt de meditatieve glimlach van het immer positieve zondagskind. Mag ik ook gewoon even gefrustreerd en boos zijn?
Reden om dit boek wel te lezen
En toch vind ik het een aanstekelijk boek. Je merkt in deze pagina’s waarom Nhat Hanhs manier van leven zo aanstekelijk was voor velen. Ik krijg er zin in om het ook meer zo te doen. Nhat Hanh slaagde er klaarblijkelijk in om westerse mensen weer zin, vreugde en betekenis in het gewone leven te doen vinden. Als het christendom het niet meer kan, laat dan het boeddhisme maar behulpzaam zijn.
‘Aanwezig zijn in het hier en nu’ is evenals de term mindfulness een inmiddels nogal sleets en oppervlakkig begrip geworden dat door allerhande goeroe’s en coaches (al dan niet via Instagram) te gelde wordt gemaakt. Bij Nhat Hanh zijn ze echter geworteld in een oprechte en gedisciplineerde spiritualiteit. Ik word er wel blij en hoopvol van.
—
Eerder verschenen in Trouw
