"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De Wolffs bestiarium

Zaterdag, 29 januari, 2022

Geschreven door: Martijn Adelmund
Artikel door: Johan Klein Haneveld

Grotendeels geslaagd experiment voor echte boekenliefhebbers

[Recensie] Een recensie van De Wolffs bestiarium schrijven is lastig (iets waar de auteur in een appendix zich van bewust lijkt te zijn). Heb je het over de vorm of over de inhoud, het verhaal? Dit boek is namelijk anders dan enig ander boek dat je hebt gelezen. Zo spelen illustraties een grote rol, en voegen diepere lagen betekenis toe, en zijn er connecties tussen de tekst, de voetnoten, de gedichten en het bestiarium die de lezer tot nadenken kunnen stemmen. Vooral zal dit boek vanwege zijn vormgeving bij de lezer de liefde voor het gedrukte boek als object doen opvlammen. Een boek dat heerlijk is om in de handen te houden en door te bladeren. Het enige vormelement dat mij wat tegenviel was het bestiarium zelf. Ik herkende connecties met het verhaal en de humor deed me glimlachen, maar veel beschrijvingen waren behoorlijk standaard en het was niet duidelijk of ze biologisch moesten kloppen (een salamander is geen hagedis). Ik had van dit deel toch wel iets meer originaliteit verwacht om eerlijk te zijn – allemaal volledig verzonnen entiteiten bijvoorbeeld, aangezien de tekeningen van De Wolff ook geen bestaande dieren lijken te tonen.

Wat de inhoud betreft. De eerste vraag is: is het een genreboek? De uitgever geeft boeken uit in het fantastische genre en een theaterstuk bedoeld voor fondsenwerving werd uitgevoerd op de dag van het fantastische boek, dus die connectie is er zeker. Er gebeuren ook mogelijk bovennatuurlijke zaken, die zelfs neigen naar de horror (oude samenzweringen, demonen). Gezien de duistere natuur van veel afbeeldingen had ik in de tekst ook iets meer horror verwacht, trouwens. De platen lijken nu niet helemaal bij het verhaal te passen en het voelt voor mij wat gekunsteld. Maar dat terzijde. Bovendien zijn er elementen van de thriller terug te vinden in een moordzaak die moet worden opgelost. Voor mijn persoonlijke smaak zwalkte de eerste helft van het boek wat te veel (ha: zoals de hoofdpersoon zwalkend door het leven gaat – wellicht dus een bewuste keuze van de auteur). Pas later komt er wat meer vaart in het verhaal.

Zoals meerdere recensenten hebben opgemerkt is er een connectie met de beproeving van de heilige Antonius door demonen. De daemon van Yeats komt geregeld terug en voor de hoofdpersoon is de drank duidelijk een demon. Anton moet zichzelf terugvinden en uiteindelijk erkennen dat hij hulp nodig heeft om weer werkelijk als mens te kunnen leven. Als bestiaria vaak dienden om een moraal over te dragen in metaforische vorm, doet dit boek dat dus ook.
Tenslotte kan ik niet onvermeld laten dat Adelmund een enorm prettige schrijfstijl heeft, die heel verzorgd is en van eruditie getuigd, maar die de lezer nergens in de weg zit. Dit boek heeft me ervan overtuigd dat ik nodig meer van Adelmund moet lezen. Wie houdt van experimenten in de literatuur en met name in de vorm van de literatuur (opmaak/zetting/gebruik van illustraties en tekstelementen) moet dit boek zeker lezen. Ook wie interesse heeft in een wat langzaam op gang komende samenzwering in de wereld van bibliotheken en drukkerijen (een fascinerende wereld die goed wordt beschreven) vindt hier een goed boek. Voor elke boekenliefhebber zijn hier trouwens pareltjes in te vinden. Alleen wie een snelle thriller zoekt of een genreroman waarin alles duidelijk wordt uitgelegd komt met dit boek bedrogen uit. Dit boek vraagt wat van je als lezer, je moet erin duiken, maar je krijgt er ook wat voor terug. Ik voelde me in elk geval geïnspireerd toen ik het uit had.

Eerder verschenen op Hebban

Archeologie Magazine