"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De woordsmid

Zaterdag, 8 juni, 2019

Geschreven door: Patricia Forde
Artikel door: Nico Voskamp

Klare taal

[Recensie] Letta is pupil van woordsmid Benjamin. Samen leven ze in Ark, een soort enclave van menselijke bewoning die is overgebleven na Smelt, de grote smelting van al het ijs op aarde. Enorme overstromingen lieten miljoenen mensen verdrinken en slechts een kleine groep overlevenden kon zich aansluiten bij de charismatische Noa, die hen naar de Ark voerde.

Met deze weinig optimistische informatie begint dit origineel ingestoken verhaal. De woordsmid is beheerder van de taal in de Ark. Hij registreert oude, ongebruikelijke en uitgestorven woorden. Van dat laatste komen er steeds meer, omdat de mensen in Ark een beperkte vocabulaire wordt opgedrongen. Ze mogen alleen Lijst spreken: de lijst van toegestane woorden die aan het begin van het verhaal nog 700 woorden lang is, maar al snel naar 500 woorden wordt teruggebracht.

Leider Noa heeft de Lijst in het leven geroepen omdat woorden slecht zijn. Ze wekken in hun veelzijdigheid verwarring en misleiding; er is grote behoefde aan heldere, voor één uitleg vatbare taal. Dus spreekt men in deze Utopische prachtige nieuwe wereld een soort NewSpeak.

Geleidelijk rolt Forde de geschiedenis van Ark uit, het laatste stukje wereld waarin de gedecimeerde mensheid zich moet redden. Een makkelijke opgave is dat niet. Om te beginnen is al het drinkbare water op rantsoen. Eén keer per dag staan lange rijen mensen te wachten op hun twee flessen water per persoon die de destilleerinstallatie ’s nachts aan het zeewater weten te ontfutselen.

Kookboeken Nieuws

Dan is er het beleid, zeer rigide zoals al snel blijkt. Beter is het te spreken van een schrikbewind: naast de spraakbeperkingen heersen strenge regels die gehandhaafd worden door militante BOA’s, beter bekend als Garders. Dat alles uiteraard puur voor het welzijn der menschen.

Maar Grote Roerganger Noa staat nog meer voor ogen om de mensheid te laten overleven. Hij heeft een snood plan om alles voorgoed naar zijn hand te zetten. Volgens hem moet dat wel, omdat allerlei zaken zijn utopische wereld bedreigen. Schaarste van grondstoffen bijvoorbeeld, toenemende vervuiling, tekort aan brandstoffen, ontevreden bewoners. Het lijkt de goede oude aarde wel zoals wij hem hedentendage kennen. Een probleempje is echter dat hij die ideeën, als het niet goedschiks kan, kwaadschiks gaat uitvoeren.

Deze fascinerende wereld-in-een-wereld in een niet eens erg onwaarschijnlijke toekomst beleven we door de ogen van de al genoemde Letta. Als leerling-woordsmid heeft ze tamelijk rustig leven, tot haar meester plots verdwijnt. Ze krijgt te horen dat hij is overleden tijdens een expeditie, en ze moet zijn plaats innemen. Maar is hij wel dood? Als ze op zoekt gaat, komt ze hard in aanvaring met de bedoelingen van Noa.

De enige kritiek is hier de traagheid van het op stoom komen van de actie. Letta moet heel wat eenzame uren in haar letteratelier doorbrengen, denkend, twijfelend en tranen plengend om haar love interest, voor ze een beslissing neemt. Maar als ze eenmaal in actie komt, dan is het ook raak.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles en Nico’s recensies