Het leven van Betzy Akersloot-Berg
[Recensie] Een vie romancée over het leven van Betzy Akersloot-Berg, een kunstenares geboren in Noorwegen, op jonge leeftijd in Lapland gewoond en daarna veel rondgetrokken om te schilderen. Via allerlei omwegen belandt ze in Vlieland.
Tineke Hendriks wilde geen biografie schrijven, er was al een biografie geschreven, een Noorse versie. Gelukkig maar. In De zee, de zee alleen heeft ze natuurlijk ook feiten opgenomen maar verder is het een boek waarbij de schrijfster het leven van Akersloot-Berg in geromantiseerde vorm beschrijft. Deze vorm, de vie romancée heeft Hendriks de vrijheid gegeven om haar eigen interpretatie van het leven van de kunstenares te vertellen.
De fascinatie voor de zee heeft Hendriks uitgewerkt in de wijze waarop zij Akersloot-Berg schetst zowel op schildergebied als hoe de kunstenares in het leven staat. De zee is de metafoor voor het vrijgevochten gevoel dat in de schilderwerken terug komt. Je vormt door de wijze waarop Hendriks het verhaal vertelt een beeld van hoe de schilderwerken er uit kunnen zien.
Deze manier van vertellen, zoals de schrijfster het leven van Akersloot-Berg betrekt in haar werken, is boeiend om te lezen. Het maakt het voor de lezer aantrekkelijk om te volgen hoe Hendriks de kunstenares en de koppeling naar haar werken beschrijft.
Daarbij leidt Hendriks ons langs de reizen die Akersloot-Berg aflegt om te proberen zich meer te bekwamen in de schilderkunst. Wat natuurlijk laat zien hoe de kunstenares gedreven is om vooruit te komen in een wereld die niet zo gemakkelijk is voor vrouwen.
Hendriks verhaalt eveneens over het contact met het echtpaar Mesdag. Als Mesdag haar vraagt wat ze graag schildert is het antwoord te raden ‘de zee’. In de eerste instantie was de kunstenares een leerlinge maar in de loop der tijd wilde het echtpaar haar als protegé. Dat weigerde de schilderes. Ze wilde onafhankelijk blijven. De goede verhouding die ze met de Mesdags had, verkoelde door haar weigering.
We volgen verder de ontmoeting met de Nederlandse Gooswinus Akerslootmet met wie ze uiteindelijk trouwt. Een klein liefdesverhaal van een man en een vrouw die met elkaar verbonden zijn maar waar de vrouw haar eigenheid blijft behouden. Zeker in de tijd dat Akersloot-Berg (1850-1922) leefde heel opmerkelijk voor een vrouw. Het laat zien dat de schilderes tijdens haar huwelijk haar zelfstandig gevoel wil behouden.
Bovenal is het een boek met een ode aan de kunstenares die in de 19de eeuw zich staande moest houden tussen de “mannenkunstenaars”. Interessant is verder om te lezen over de plek van de schilderkunst in de tijd dat de kunstenares leefde. Het maakt dat dit boek niet alleen interessant is om te lezen over de schilderes maar de activiteiten rondom de schilderkunst in die tijd worden eveneens belicht. Weliswaar aangestipt maar de schilderkunst van Betzy Akersloot-Berg plaatst Hendriks in de kunstenaarswereld van die tijd.
Wie de werken van Betzy Akersloot-Berg wil bewonderen, de werken hangen in Museum Tromp’s Huys op Vlieland. De expositie met de schilderwerken van de kunstenares, is ingericht in het kader van het 100ste sterfjaar van Akersloot-Berg. Van 1896 – 1922 woonde zij met haar echtgenoot op Vlieland in Tromp’s Huys. In De zee, de zee alleen vertelt Hendriks met haar eigen duiding hoe Betzy haar (schilder)leven daar ingericht heeft. Het boek en de expositie tonen naar alle waarschijnlijkheid aan dat de zeeschilderes behoort tot het cultureel erfgoed van Vlieland.
In het nawoord vertelt de auteur hoe ze er toe gekomen is om een boek over Akersloot-Berg te schrijven. Bijzonder is dat de schrijfster in het atelier van de kunstenares mocht verblijven, een plek voor een ‘artist in residence’.
De zee, de zee alleen is een boeiend boek over een eigenzinnige vrouw die in de 19de eeuw haar leven op haar eigen manier inricht. En die leeft voor het schilderen van de zee, de zee alleen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
