Voor Maarten de Keulenaar
Lees nu een bijzonder boek, De Zoon van Philip Meyer. Bijzonder, niet alleen omdat het een magistrale roman is over de geschiedenis van Texas, zo’n roman die je niet kunt wegleggen, maar vooral omdat het het laatste boek is dat ik van mijn goede vriend Maarten heb gekregen. Afgelopen dinsdag overleed Maarten, hersentumor.
Meer dan dertig jaar deelde ik lief en leed met deze man. We leidden een leven van wederzijdse interesses in politiek, kunst, literatuur en filosofie. We leerden elkaar kennen als wilde net twintigers, woonden toen jaren samen op de Van Meurstraat in Utrecht, in onze woongroep De Tachtigers. En nu net de vijftig voorbij, was de vriendschap nog steeds net zo intens als toen. We zijn / waren maatjes voor het leven. A Band of Brothers, zou Shakespeare zeggen.
We gaven elkaar vaak boeken, meestal bij onze verjaardagen of andere gebeurtenissen, zoals vrienden dat doen. De afgelopen vijf jaar hadden we een eigen leesclub, de Leesclub van Alles, met eerst vier, later drie andere vrienden. En altijd als we elkaar boeken gaven was dat met de bekende teksten als: “Dit moet je lezen, dit is echt goed”. Een paar weken geleden nog maar hadden we een lekkere felle discussie over Tegen Verkiezingen van David van Reybrouck. Maarten wilde maar meteen de huidige democratievorm afschaffen, ik dacht: we wachten hier nog even mee.
De laatste jaren kreeg ik vaak een kunstboek van Maarten cadeau, als we bijvoorbeeld naar een tentoonstelling waren geweest. Toen hij drie jaar geleden ziek werd, was dat een nieuw ding van ons, samen kunstkijken. Ons laatste uitje was naar Kröller Müller, dat wilde hij nog een keer zien.
Ik had natuurlijk nog heel veel boeken van hem willen krijgen, nog heel veel met hem willen optrekken. Dat is nu voorbij. Nu lees ik ‘zijn’ laatste boek, De Zoon van Philipp Meyer, ik treuzel, lees zo langzaam mogelijk, elke bladzijde voelt als een afscheid. Wat ga ik je missen, mijn lieve, grote, sterke vriend.
PS 19-06-2016. Als je als Europeaan iets van de huidige, in onze ogen uiterst gewelddadige Amerikaanse samenleving wil snappen, lees dan De Zoon. Het boek laat zien hoe kort geleden nog, het boek omvat de periode ruwweg van 1850 tot en met 1950, de Verenigde Staten doordrongen waren van geweld. Iedereen gebruikte geweld tegen iedereen, de kolonisten om de indianen te verdrijven, het leger om de kolonisten klein te houden, indianen tegen de kolonisten en Mexicanen om zolang mogelijk in hun gebieden te kunnen blijven wonen, en dan heb ik het nog niet over allerlei onderlinge vetes. Waren eerst weidegronden de inzet van alle strijd, als in Texas eind 19de eeuw olie wordt ontdekt draait het vanaf dan om het bezit van olievelden. Iedereen heeft een gun, iedereen die ze ook weet te gebruiken en iedereen die moord of wordt vermoord, en dat allemaal nog geen eeuw geleden, als onderdeel van de dagelijkse routine. In West-Europa hebben we op onze afschuwelijke (wereld)oorlogen na de dagelijkse routine van geweld al eeuwen geleden achter ons gelaten, zeker met het ontstaan van de huidige moderne burgerlijke samenlevingen. In de V.S. moeten ze nog door die fase heen. En dat tweede amendement van meer dan twee eeuwen oud helpt hier natuurlijk ook niet aan.
