"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De Zwijgende Aarde

Zaterdag, 21 november, 2020

Geschreven door: Anaïd Haen, Django Mathijsen
Artikel door: Johan Klein Haneveld

Familiedrama belicht conflict van meerdere kanten.

[Recensie] Natuurlijk ben ik bevooroordeeld – maar ook als ik niet zelf aan deze reeks had meegewerkt zou het een feit zijn dat een dergelijke serie met een ‘shared universe’ waarin meerdere auteurs schrijven in het Nederlandse taalgebied nog niet vertoond is en al helemaal niet in het SF-genre. Centraal staat het conflict tussen puren en gemodificeerden op verschillende plekken in het zonnestelsel, dat op scherp wordt gesteld als de ‘Zwijging’ aanbreekt en het contact met de aarde verbroken raakt. Doordat elke auteur voor een eigen genre heeft gekozen en eigen details toevoegt komt de wereld van De zwijgende aarde vol en realistisch over. In dit universum is ruimte voor romantische komedie, voor familiedrama’s en voor actievolle thrillers. Er gebeurt van alles, maar als lezer heb je ook na vijf delen nog niet het gevoel dat je elk hoekje van deze wereld wel gezien hebt. De mogelijkheden zijn eindeloos.
In dit deel keert de serie na avonturen in de asteroïdengordel, op Mars en op Titan terug naar Aarde. Dit boek beslaat ook de grootste tijdspanne, van 37 jaar voor de Zwijging tot tien jaar erna. Het is dan ook het dikste boek van de vijf.


Arno Verbeek moet een nieuwe baan vinden, maar komt niet aan de bak omdat hij als pure niet dezelfde mogelijkheden heeft als gemodificeerde. Hij ontdekt ook nog eens dat hij een genetische beschadiging met zich meedraagt waardoor hij al jong dement zal worden. Hij besluit zich te laten modificeren. Niet alleen leidt dat tot een breuk met zijn vrouw Melissa, hij komt er ook achter dat gemodificeerden in armoede leven. De onrechtvaardigheid van alles brengt zijn activistische kant naar boven … Het boek volgt niet alleen Arno, maar ook zijn dochters, die er juist voor kiezen de puurheid te verdedigen… Het is bewonderenswaardig hoe de auteurs de karakters over een langere periode volgen, maar toch de kern van het verhaal niet uit het oog verliezen. De dilemma’s waarvoor de karakters zich gesteld zien, hun verwijdering van elkaar en pogingen tot toenadering, je blijft er als lezer grotendeels bij betrokken (er waren momenten dat mijn aandacht wel iets verslapte en misschien had ik meer aandacht willen zien voor het slot dan voor het begin, met het ongeluk op een sloopterrein dat in mijn optiek een beetje lang werd uitgesponnen. Ook de politieke verwikkelingen rond Gajes de Kwaker waren niet altijd even boeiend, dan was focus op de familiedynamiek mogelijk interessanter geweest). In hun korte verhalen was het me al opgevallen dat Django Mathijssen en Anaïd Haen heel goed zijn in het beschrijven van familierelaties, met realistische dialogen en oprechte emoties. Het is altijd geloofwaardig en meeslepend, en niet geïdealiseerd. Ze hebben hier goed gebruik gemaakt van hun sterke kracht als auteurs en dat maakt dat de verwikkelingen van deze familie je als lezer raken.

Welke keuzes ouders moeten maken voor hun kinderen, hoe tieners reageren op hen opgelegde omstandigheden, hoe moeilijk het is als een familielid ziek wordt en zichzelf kwijtraakt… En hoe mensen familie van elkaar blijven ook al staan ze aan twee kanten van een ideologische kloof. Voeg daarbij doorkijkjes op gebeurtenissen in de andere vier boeken, futuristische technologie en filosofische discussies en je hebt een mooi SF-boek te pakken. Een boek dat ook nog eens erg goed geschreven is. Geen kromme zinnen of fout gebruikte woorden, maar fris taalgebruik dat het verhaal niet in de weg zit. De dialogen komen ook natuurlijk over. In politiek opzicht ben ik het niet in alles met de auteurs eens (zie mijn recensies van hun eerdere verhalen). Ikzelf pleit voor een ‘economie van het genoeg’ maar de hoofdpersoon hier heeft niet genoeg aan zijn flat maar wil groter wonen in een buitenwijk en daarmee begint zijn ellende. Ze doen hier echter in elk geval hun best om meerdere standpunten aan bod te laten komen en geven ook geen definitieve antwoorden. Ik kijk ernaar uit meer besprekingen van dit boek te lezen en reacties van lezer op de serie als geheel!

Ons Amsterdam

Eerder verschenen op Hebban