"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Delle Weel

Dinsdag, 11 oktober, 2022

Geschreven door: Anjet Daanje
Artikel door: Jolanda Rovers

De vele scenario’s

[Recensie] Anjet Daanje moet met grote schema’s gewerkt hebben toen ze dit boek schreef dat voor het eerst in 2011 uitkwam. Delle Weel is dit jaar opnieuw verschenen bij Uitgeverij Pluim. Haar recent verschenen boek is door Uitgeverij Passage op de markt gebracht met de intrigerende titel: Het lied van ooievaar en dromedaris.

De roman Delle Weel kent vele personages, veel perspectieven en veel scenario’s.
“De keuken heeft bijna zijn kookpunt bereikt”. Zo val je als lezer met je neus in dit vuistdikke boek. Het leest direct lekker weg, je leeft meteen mee met de perikelen in de keuken van een net-niet-sterrenrestaurant. Alsof je in een film bent beland, wat ook zo blijkt te zijn als in het tweede hoofdstuk de scenarioschrijfster van een al vijf seizoenen lopende televisieserie wordt opgevoerd; ‘De Witte Brigade’ waarin Delle Weel de scepter zwaait in de keuken van restaurant Dellecieus.

De personages
Een voor een worden de hoofdpersonen opgevoerd. De scenariste heet Kit E. Burgers. Zij is ooit gaan schrijven omdat ze begrepen wilde worden, maar ze heeft er, zo lijkt het, het tegenovergestelde mee bereikt. Kis en haar man Mat, de regisseur van de serie, worden verzwolgen door het scenario dat te veel op hun eigen leven lijkt. Of schrijven en regisseren ze hun eigen leven? Ze werpen elkaar verwijten toen via het script en vinden beiden dat de ander schuld heeft.

Als Fyne Ven, eigenaar van restaurant De Fyne Keuken, wordt geïntroduceerd, zijn we wel in een echte keuken beland. Fyne heeft ooit een aanbod van haar Maître D’ afgeslagen om met hem mee naar Frankrijk te gaan als chef-kok. Ze zou dan haar restaurant hebben moeten verkopen. Hoewel ze zeer verliefd op hem was, is ze niet gegaan. Sindsdien is zij zelf de Maître D’ en voelt het of het restaurant haar dromen heeft verstikt. Ze leeft alleen, zonder partner. Haar brigade is bang voor haar, praat over haar, maar weet ook dat zij het beste uit hen haalt. Zij kijken stiekem naar de tv-serie ‘De Witte Brigade’ waar ze zichzelf in herkennen. Fyne verbiedt het hen als ze erachter komt. Ze wil er niets van weten. Denkt ze.

Een rol spelen
Dan komt Wina Driessen op het toneel. Letterlijk, want zij is de actrice die Delle Weel speelt. In haar eigen leven is ze zeer verlegen en speelt liever een rol. Het gaat goed met haar als ze een script heeft met tekst en niets hoeft te bedenken. Genieten is in haar dagelijkse leven een uitzondering. En als ze het al doet, lijkt het net zo onecht als op tv, alsof ze haar geluk niet kan uiten zonder het te spelen. Haar partner Graas weet eigenlijk niet wie zijn vrouw werkelijk is. Is ze ooit zichzelf?

Boekenkrant

Fyne zwicht uiteindelijk toch voor ‘De Witte Brigade’. Ze kijkt alle afleveringen terug. Stiekem, in haar eentje. Dan ontdekt ze overeenkomsten met zichzelf, haar eigen restaurant en menukaart. Als ze daarna nog weken moet wachten op het nieuwe seizoen van de serie, verzuipt ze bijna in het online forum dat over de serie gaat. De mensen op het forum fileren de episodes en scènes van de serie minutieus en Fyne analyseert al snel alle beweringen die in het verleden zijn gedaan. Het gaat in wezen nergens over, want er wordt een niet bestaande wereld beschouwd, “maar dat geeft niet, integendeel, onwaarheid geeft een ongekende gelukzalige vrijheid”. Ineens ziet ze haar eigen wereld in het restaurant ook met alle mogelijke lagen en parallellen en realiseert ze zich dat allerlei voorvallen niet door haar gezien worden, omdat ze die niet kan terugspoelen of stilzetten.

Romantisch drama
Intussen volgen de scènes elkaar op de set op en beleeft Delle het ene na het andere romantische drama. Haar speelster, Wina, komt bijna niet meer aan haar eigen leven toe. Ze lost steeds vaker situaties op door de rol van Delle aan te nemen. Alleen dan is ze zelfverzekerd. Ze heeft alleen maar mensen nodig die er geen idee van hebben dat ze acteert. Ze liegt erop los, spreekt zichzelf tegen, valt zonder veiligheidsnet: ze acteert.

Veellagig verhaal
Terwijl het verhaal steeds meer lagen krijgt en de toestanden zich meer en meer aaneenrijgen, leest het boek inmiddels ook als een soap: waar gaat dit naar toe? Hoeveel lagen komen er nog? Hoe kan alles zich nog meer met elkaar verweven? Een soort soap-verslaving maakt zich hierdoor van de lezer meester. Dezelfde verslaving als Fyne Ven heeft, die inmiddels verslaafd is aan het forum.

De vraag blijft bijna het hele boek lang: wie is wie, wie speelt wie, wie kent wie, wie is wie kwijt en wie wil wie zijn? 540 Pagina’s om erachter te komen of er wel een grens bestaat tussen verzinsel en werkelijkheid. En precies dat is wat een oordeel lastig maakt. Wat voor boek is dit? Het is niet spannend te noemen, maar wel boeiend. Ik had geen zwak voor een bepaald persoon, maar leefde wel met allemaal mee. Is het een soap en dus lichte lectuur? Is het knap gelaagde literatuur? Deze vragen maken dit boek misschien wel tot enig in z’n soort. Uit alles blijkt dat Anjet Daanje zelf scenarioschrijfster is. Kunnen we dit boek binnenkort dan ook als tv-serie verwachten? Hoe het ook is, ik heb deze pil binnen korte tijd verslonden.

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow