Als de verkondiging van het christelijke geloof doordacht moet worden, dan graag zo eerlijk als Kees van Ekris
De auteur
[Recensie] Kees van Ekris is theoloog en programmaleider van Areopagus/IZB, een centrum dat christenen steunt ‘in het vervullen van hun missionaire roeping’. Van Ekris profileert zich als een cultuurbetrokken, serieus naar de Bijbel en de tijdgeest luisterende theoloog, en is bij een breder publiek vooral bekend van de bijbelpodcast Eerst Dit.
Thematiek
Een boek over preken. Is dat de moeite waard om hier te bespreken, of meer iets voor een predikantenblaadje? Het aardige van dit boek is dat het eigenlijk over veel meer gaat. Het opent direct met een soort duiding van de ziel van de hedendaagse cultuur en houdt daar in feite nooit meer mee op. In plaats van slechts een boek over preken is dit veel meer een zoektocht naar de betekenis van het christelijke geloof in de context van onze samenleving.
Dat is natuurlijk helemaal niet zo vreemd. Wie preekt probeert immers recht te doen aan de Bijbel, aan het evangelie en tegelijk aan de harten en de zielen van de toehoorders en de cultuur waarin zij leven. Dat is een ingewikkelde en uitdagende opdracht waar theologen voortdurend door in beslag worden genomen. Van Ekris neemt dit spel in zijn boek uiterst serieus. Hij luistert vol nieuwsgierigheid naar het ongeloof van zijn tijdgenoten, zowel binnen als buiten de kerk.
Maar hij wil ook de Bijbel serieus nemen, vooral waar die ons interrumpeert of tegenspreekt. Het boek laat zich daarom volstrekt niet lezen als een eenduidige ‘cursus preken’, maar neemt de lezer vooral mee in een existentiële exercitie die de auteur op iedere pagina voordoet. Het boek wil voedend zijn voor wat Van Ekris ‘missionaire intelligentie’ noemt.
Heilige activiteit
Het woord ‘existentieel’ kwam heel vaak bij me op tijdens het lezen. Nergens wordt het christelijke geloof gepresenteerd als iets vanzelfsprekends. Staat de auteur zich soms even toe geëxalteerd te spreken over de heilige activiteit van het verkondigen van het Woord van God, algauw beseft hij ook weer hoe grimmig en neerdrukkend de Bijbel is geweest voor velen en luistert hij nederig naar de aanklachten die opstijgen uit het werk van Arjen Lubach of Marieke Lucas Rijneveld.
Van Ekris haat oppervlakkigheid en roept hartstochtelijk op om diepere lagen in het mensenhart aan te boren. Stilte, meditatie, films kijken en boeken lezen, nauwkeurige exegese: het moet je allemaal meesleuren in de stroom van eerlijke, existentiële vragen die ieder mens heeft. Dat is volgens Van Ekris de juiste golflengte van de preek.
Mooie zinnen
“Het zou wel eens zo kunnen zijn dat veel steriele prediking te maken heeft met een voorbereidingsproces waarin wij als predikers zelf het ruwe materiaal van onze eigen angsten, dromen, temperamenten en weerstanden amper aangeraakt hebben. De prediker is ’te keurig’ gebleven. Wij hebben zo onze verdedigingslinies van keurigheid en conventie, van vroomheid en intellect, en wij zijn eigenlijk veel ‘christelijker’ dan die ruwe emoties die we in de Bijbel tegenkomen.”
Reden om dit boek niet te lezen
Goeiedag, wat is het weer vreselijk complex allemaal. Onze cultuur leeft enerzijds prima zonder God, maar staat intussen bol van de spanningen en verlangens naar heil en verlossing. De Bijbel is nu eens een hamer die op je leven inbeukt, dan weer een uitnodigend welkom. Ons hart verlangt naar God en haat God. En dat allemaal door elkaar. Van Ekris gunt zijn lezers nergens rust.
Laat ik het dan ook maar ambigu zeggen: ik hou hiervan en ik haat het. Soms wint de scepsis. Gaat Van Ekris echt iets bereiken met al zijn subtiele intelligentie en zijn missionaire gevoeligheid? Dit boek is vooral aantrekkelijk voor mede-theologen die toch al op dezelfde golflengte zaten. De voortkabbelende protestantse wijkgemeentes zullen blijven voortkabbelen. Duffe dominees zullen duf blijven. De wereld zal nooit diepzinnig worden (en ja, ook ik vind dat uiteraard jammer).
Reden om dit boek wel te lezen
En toch, als de verkondiging van het christelijke geloof dan doordacht moet worden, dan graag zo. Dan graag met deze eerlijkheid. Met deze bewonderenswaardige mix van zelfreflectie, lef, intelligentie en geloof. Wat heeft Van Ekris veel gelezen, gekeken, geluisterd, doorvoeld en doordacht. En dan nog durven preken. Het boek slaagt erin dit tot een aantrekkelijke uitdaging te maken.
—
Eerder gepubliceerd in Trouw
