"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Die zomer

Donderdag, 9 oktober, 2008

Geschreven door: Wanda Reisel
Artikel door: Rachel Levy

Die zomer blijft steken in genre adolescentenroman

Wanda Reisel (Amsterdam, 1955) schrijft al proza sinds de jaren tachtig. Dat is duidelijk vanaf de eerste bladzijde van Die zomer, haar zevende roman, die begin september verscheen. Alle jonge, vlotschrijvende, veelbelovende auteurs die uitgeverijen ons graag presenteren ten spijt, is het een grote opluchting om als lezer nu gewoon eens een échte schrijver tegen te komen. Zo iemand die weet hoe je een verhaal neerzet, een specifieke sfeer, geur of kleur oproept en met regelmaat de lezer weet te verrassen. Het zijn allemaal punten waarop Reisel direct scoort.

Die zomer gaat over de 17-jarige Dana Davidson en speelt zich af in de zomer van 1970. Dana brengt de zomer deels in Parijs, deels thuis in Amsterdam door. Ze is de dochter van een vader die huisarts is en een moeder die eigenlijk liever haar studie medicijnen had willen afmaken maar echtgenote en moeder werd, van vijf kinderen: een broer, een zus, dan Dana en vervolgens een tweeling van tien jaar. Die zomer is haar moeder met de tweeling op vakantie bij familie in Israel. Dana gaat met haar vriendin Tessa naar Frankrijk, maar komt voortijdig terug, alleen, en brengt de overige zomerweken thuis in Amsterdam door. Haar vader heeft, zo ontdekt ze, een relatie met een andere vrouw. Aan het eind van het verhaal krijgt haar oudere broer een ongeluk en raakt in coma, waarna Dana de zorg voor hem op zich neemt.

Rode draad in het verhaal is de vraag of Dana met iemand naar bed gaat, met wie precies, waarom, en wanneer. Vanaf de eerste bladzijden vertelt Reisel de lezer dat Dana, hoewel ze al zeventien is, zich eigenlijk niet zo met seksualiteit bezighield en -houdt. Ze heeft die behoefte niet zo, ze wil zich niet aan iemand ‘overleveren’, heeft andere dingen aan haar hoofd, is meer een jongensmeisje. Steeds opnieuw krijgt een lezer argumenten waarom seks Dana, anders dan haar leeftijdsgenoten, niet zo veel zegt.

Maar dezelfde pagina’s die vertellen dat ze vooral andere interesses dan seks heeft, gaan wel erg veel over seks. Op de eerste pagina ligt Arthur op haar. Ze is een beetje verliefd op hem en tongzoent af en toe wat met hem (sinds ze dertien is, leren we een bladzijde later). Dan zijn er Robbie en Erik, met wie ze een platonische relatie heeft maar met wie de erotiek altijd in de lucht hangt als ze samen zijn. Danny uit de eindexamenklas zit af en toe in haar onderbroek en soms staan ze zo dicht bij elkaar dat ze zijn erectie kan voelen. Met Martin is het weer meer op het niveau van platonisch-met-erotische spanning. Vervolgens is daar de vijftigjarige Kurt, met wie ze uiteindelijk naakt onder de lakens belandt maar met wie er verder niets gebeurt. Ondertussen fantaseert ze over het seksleven van haar docenten Kreidel (natuurkunde), Hoek (Duits), Pardovitz (Engels) en Hulsman (Grieks). Met haar docent Ted (biologie) gaat het om echte intimiteiten, beginnend bij aanraken en zoenen en eindigend met een bijna-coïtus en de zekerheid dat het een volgende keer ook echt zal gaan gebeuren.

Bij de vele intimiteiten en handelingen die worden beschreven, is bovendien duidelijk dat Dana qua leeftijd dan misschien wel jong en nog maagd is, maar op wonderlijke wijze alles weet wat een seksueel actieve volwassene maar weten kan over lichamelijke intimiteit.Dat roept vragen op: want als vrijen nou werkelijk niet één van Dana’s hoofdinteresses is, hoe weet zij dan wat ze weet? En welk meisje dat zich liever met andere zaken bemoeit, is een hele zomer vooral met erotische ervaringen bezig?

Het kan zijn dat Reisel een jonge vrouw wil neerzetten wier zelfbeeld volkomen verschilt van de werkelijkheid. Maar eerlijk gezegd lijkt het daar niet op. De tegenstrijdigheden in de karakterbeschrijvingen van Dana maken haar personage nogal ongeloofwaardig. Vooral omdat de adolescente seksualiteit geen detail maar het centrale onderwerp van het boek is, en je niet verwacht dat een auteur dit soort tegenstrijdigheden over het hoofd ziet.

Niet echt aannemelijk is ook de volledig laconieke en onverschillige manier waarop Dana bij toeval ontdekt en direct accepteert dat haar vader een relatie met en andere vrouw heeft, die bovendien veel jonger is dan haar moeder. Die onverschilligheid lijkt in de familie te zitten, want ook haar oudere broer David kan zich er niet druk over maken. Dana’s vader zelf kent ook al geen enkel gevoel van schaamte jegens zijn kinderen over het feit dat hij in afwezigheid van hun moeder een relatie met een ander aangaat.

Op een van de schaarse momenten waarop de oorzaak van de affaire van Dana’s vader wel wat wordt uitgediept en de relatie tussen haar ouders aan de orde komt, hangt Reisel dit op aan een gegeven dat evenmin erg geloofwaardig lijkt. Haar ouders hebben in hun lange huwelijk veel meegemaakt, waaronder hun onderduik. Maar mensen die al in de oorlogsjaren met elkaar getrouwd waren, zijn in 1960 biologisch eigenlijk niet meer echt in staat om kinderen te krijgen (Dana’s jongere tweelingbroers zijn in 1970 tien jaar oud).

Toch zijn het niet details als deze, maar het verhaal zelf, die een roman maken of breken. In het geval van Reisel blijkt dat ook haar ervaren auteurschap en krachtige pen onvoldoende zijn. Voor volwassenen heeft het verhaal van Die zomer simpelweg te weinig te bieden; door het te beperkte thema van een puber op ontdekkingstocht naar lichamelijke romantiek blijft het een roman over een vroegrijpe adolescente – voor adolescenten.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Adam

Auteur:
Wanda Reisel
Categorie(ën):
Literatuur

Liefde tussen 5 en 7

Plattegrond van een jeugd

Die zomer