Autobiografie van een sieraadgalerie
In oktober 1976 begon juwelierszoon en sieraadmaker Paul Derrez in Amsterdam een galerie voor hedendaagse sieraden van zijn collega’s en zichzelf. Hij noemde het Ra: naar de Egyptische godheid en als lettergreep van het woord sieraden. Na regelmatige eigen publicaties bij tentoonstellingen schreef Derrez nu de autobiografie van Ra, Dierbaar/Cherished 40 jaar galerie Ra gallery 40 years. Rijk geïllustreerd met uitnodigingen en sfeerfoto’s. Verzamelaars vertellen kort waarom ze ooit iets bij Ra kochten.
Zoals een kunstenaar atelier houdt op een spreekwoordelijk zolderkamertje, zo huist een galerie(tje) bij voorkeur in een kelder. Zo ook de eerste galerie Ra. In de veertig jaar van zijn bestaan verhuisde Ra van een zijstraat van een zijstraat naar de buik van een modern kantoorpand aan de Vijzelstraat om tenslotte in de knusse Nes verder te gaan.
Derrez is inmiddels de oudste, nog actieve van drie vergelijkbaar gespecialiseerde sieraadgaleries in Nederland. Het hedendaagse kunstenaarssieraad is een niche in de marge van de toegepaste kunst.
De galeries – Ra, Marzee en Koudijs – presenteren niet het gebruikelijke juweliersaanbod met goud, zilver en even gebruikelijke ornamentiek maar sieraad-objecten, vaak van on-edele materialen en afwijkende vormen. Niet zelden voegt de maker aan zo’n broche, hanger of ring een persoonlijk verhaal toe. Wat betreft prijsstelling is Ra overigens de meest toegankelijkste van de drie: vanaf 100 euro.
Derrez beschrijft in het eerste boekdeel de wordingsgeschiedenis en zijn subtiel opvoedende rol als galerist voor een nog niet begrijpende kunstscene. Ofschoon geboren in een traditionele Limburgs juweliersfamilie en stagiaire bij een sieraadkunstenares moest hij het galeriehouderschap zelf leren. Derrez’ enthousiasme, discretie, volhoudendheid en vermogen zijn eigen kunstenaarschap – aansprekende kleurige kunststof ringen, broches, hangers – van de galerie te scheiden maakten Ra tot wat het nu is.
In de hoogtijdagen van de emancipatie van het sieraad, Ra’s eerste vijftien jaren – gebruikte men liever het seksloze begrip ‘draagobject.’ Derrez “positioneerde” zijn galerie duidelijk door voor uitnodigingen topfotografen (naakt)modellen met sieraden te fotografen. Dat sloot aan met de toen actuele body-art, homo-emancipatie en androgynie. Vanaf 2000 bepalen “vrijstaand gefotografeerde objecten” het beeld. Daarbij maakt Ra graag uitstapjes naar aanpalende disciplines: tafelstukken, design, maskers en een her-acceptatie van zilver.
In zijn verhaal benoemt Derrez de verschillen tussen Amerikaanse en Europese verzamelaars: status tegenover persoonlijke voorkeur. Opmerkelijk is dat zijn verzamelaars – die met liefde over hun verworven sieraden vertellen – er toch meestal een eigen verhaal aan verbinden. Zo dwingend is de bedoeling van de maker dus ook weer niet. Derrez kan in zijn beleid niet heen om pijnpunten in de omgang met – potentiële – exposanten die hij vertegenwoordigt. Blijkt niet al iemand anders met een zelfde idee bezig? Biedt een andere galerie meer dan Ra? Toch is het aantal “weglopers en overstappers” door al die jaren gering en heeft Ra een mooie mix Nederlands-buitenlands.
Voor het tweede boekdeel met een (uitputtend) tentoonstellingsoverzicht zijn veel schoenendozen met foto’s uitgezocht. Ze geven een mooi beeld van de overvolle openingen in de dan niet ruim bemeten galeries of de wél ruime, zelf ontworpen beurspresentaties. Het is aardig om op de foto’s de kunstenaars, de verzamelaars en de museumcuratoren te ontdekken. Categorie 1 drinkt vrolijk wat en klopt elkaar op de schouder. Categorie 2 kijkt gretig als een kind in een snoepwinkel. Categorie 3 (met ondergetekende) keurt ernstig wat ze zien en luistert daarbij naar Derrez’ immer geduldige en inzichtelijke uitleg. En dan wordt er natuurlijk gekocht.
Welk doel beoogt dit boek? Het is een niet te zwaarwichtige introductie tot 40 jaar sieraadkunst.
Verder geeft het inzicht in het galeriewezen. Het kan zich wat dat aangaat zeker meten met Het Amsterdamse galeriewezen in internationale context (Valiz, 2012) en Art Gallery Exhibiting (Paul Andriesse/De Balie, 1996)
Waar alle publicaties geen antwoord op geven is de veranderende rol van de galerie als presentatie en verkoopmodel. Het zatermiddagse galeriehoppen is in Amsterdam ernstig tanende. Jonge verzamelaars komen er in aanzienlijk mindere mate bij dan jonge sieraadkunstenaars. Het is Derrez met Ra zeker gegund, maar zullen ze de halve eeuw halen?
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
Een Uitgave van Galerie Ra, Amsterdam, tweetalig (NL en Eng). Geen ISBN, 25 euro. Speciale uitgave met een variatie op de disc-broche van Herman Hermsen (1985), in 8 kleuren, 48 euro. Bestellen kan via: www.galerie-ra.nl, info@galerie-ra.nl
