Een verkenning over het streven naar geluk
De auteur
[Recensie] Willem Maarten Dekker is predikant in de Protestantse Kerk te Waddinxveen. Hij schreef de afgelopen jaren enkele theologische boeken en is columnist voor het blad Koers.
Thematiek
Geluk. Een populair levensthema dat je regelmatig kunt tegenkomen in glossy tijdschriften van spirituele of filosofische aard. We willen allemaal gelukkig zijn, dus iedereen is wel in het onderwerp geïnteresseerd. Dekkers ondertitel zegt wat zijn insteek is: “Een theologische en filosofische verkenning over het streven naar geluk”. Dat filosofische moet hij er wel bij zetten, om aan te geven dat je als theoloog ook gewoon kunt nadenken.
Het boek is geschreven als een stevig essayistisch college over geluk. Het bevat cultuuranalyse (Dirk de Wachter, kom er maar in), begripsverkenning, en vervolgens een soort finetuning van wat volgens Dekker de betekenis van geluk is. Dekker zoekt naar een voluit theologische duiding van geluk, maar is op zijn hoede voor wat de lezer daar gemakkelijk uit kan concluderen: dat geluk op aarde er niet toe doet, maar dat we voor de hemelse zaligheid leven in het hiernamaals. Dat is niet wat Dekker voor ogen heeft. Keer op keer doorbreekt hij dualismen: alsof geluk alleen betrekking zou hebben op het hogere, en niet gewoon kan gaan over genieten van een pannenkoek en een glas bier. Tegelijk kritiseert hij puur hedonisme, of een houding die van het lijden geen weet wil hebben.
Je komt dus op subtiel terrein: geluk is volgens Dekker niet puur aards en materieel, maar zeker ook niet puur geestelijk. Geluk gaat niet zozeer over ‘de eeuwigheid’, maar gaat ook niet op in het hier en nu. Geluk neemt bij Dekker de kleur aan van genade. Wie ernaar streeft, zal het mislopen: “Geluk is zoiets als ‘bijvangst’, het komt bij een andere ervaring, zonder dat je het hebt geregisseerd.”
Tien tips
Het boek eindigt lekker pakkend met ‘tien tips’, die Dekker echter weigert tips voor geluk te noemen. Dus heten ze “tien tips voor een beter leven”. De eerste drie wil ik u niet onthouden: 1. Bedenk dat alles vruchteloos is; 2. Zoek God; 3. Bereid je voor op de dood. Dat is weer typisch Willem Maarten Dekker in z’n provocatieve modus. Niet voor niets zijn Schopenhauer en Prediker twee van de helden in dit boek. Ook tip 7 is trouwens origineel: Ken de dieren bij name.
Mooie passage
“In Markus 1:13 staat een merkwaardig zinnetje waar vaak overheen gelezen wordt. Nadat Jezus in de woestijn verzocht is door de satan ‘was Hij bij de wilde dieren’. Jezus is het kind dat niet bang is voor de heen-en-weer-wolf, het kind dat praat met olifanten en ezels en de dagpauwoog een knipoog geeft. Hij is het kind dat zijn hand steekt in het nest van een gifslang, Hij laat zijn eenzaamheid, die door de mensen niet opgeheven werd, opheffen door bij de wilde dieren te zijn, Hij schaamt zich niet op dezelfde dag geschapen te zijn als zij.”
Reden om dit boek niet te lezen
Wat heb je na ruim honderd pagina’s nou eigenlijk gelezen? Hoe zou je het kort moeten samenvatten? Wat is geluk? Bij iedere stellingname hierover zou Dekker weer willen zeggen, “ja, maar vergeet niet dat het ook zus en zo is”. Op z’n meest kritisch gezegd is het gewoon wat intellectueel heen en weer geneuzel zonder echte urgentie. Dekker werd door de uitgever gevraagd dit boek te schrijven, dus ja, waarom niet?
Reden om dit boek wel te lezen
Toch schrijft Dekker ook in dit boekje weer heerlijk scherp, vlot en eigenzinnig. Hij is gewoon heel goed in staat om ergens diep over na te denken en daar vervolgens prettig leesbaar over te schrijven. Dekker put uit een bagage vol fijne denkers, schrijvers en dichters van zeer uiteenlopende pluimage (onder andere Schopenhauer, Aristoteles, Lévi Weemoedt, Jezus, de Heidelbergse Catechismus) en brengt die knap samen in dit essay.
—
Eerder verschenen in Trouw
