Deze zomer publiceerde oud-TW-redacteur Henk Tolsma een uitstekend boek over de uitdagingen voor de stroomvoorziening in Nederland tijdens de energietransitie. Tolsma schept overzicht in het vaak rommelig verlopende energiedebat.
[Recensie] En toen stond er wekenlang matige oostenwind rond 21 december. Traag draaiende windturbines en op het volgende voorjaar wachtende zonnepanelen aan de ene kant; en op volle toeren draaiende verwarming, verlichting en industrie aan de andere kant. Techniek journalist Henk Tolsma koos deze zogenoemde donkerluwte als titel voor zijn boek, omdat het de grootste uitdaging voor de toekomstige elektriciteitsvoorziening aangeeft.
De elektriciteitsvoorziening moet betrouwbaar, betaalbaar en schoon zijn. Tolsma schetst dat het met betaalbaar en betrouwbaar goed zit in Nederland. Zo zit een Nederlands huishouden gemiddeld nog geen half uur per jaar zonder stroom. Ook komt het zelden voor dat mensen afgesloten worden vanwege het niet betalen van de energierekening.
Als het gaat om schone duurzame energie concludeert Tolsma terecht dat alleen zon uit PV-panelen en windenergie serieuze duurzame energiebronnen zijn die we in Nederland op de korte termijn verder uit kunnen bouwen. Dat is op zich een weinig opmerkelijk inzicht, maar de gevolgen van deze keuze worden zeer helder uitgelegd.
Zo gaan we van een vraag-gestuurd elektriciteitsnet naar een productie-gestuurd elektriciteitsnet. Wanneer we nu een extra elektrisch apparaat aan het stroomnet hangen, moet een gascentrale harder gaan draaien. Maar dat moet gaan veranderen. We moeten er uiteindelijk naartoe dat er mechanismen komen waardoor de vraag juist de productie volgt. Dat kan dan weer niet in 100% van de tijd. Naast productie, distributie en verbruik, komt er daarom met energieopslag een vierde zuil bij in het elektriciteitsnet.
Ook schetst Tolsma dat we gedurende enkele dagen tot weken per jaar een beroep moeten kunnen doen op back-up systemen. Import uit het buitenland waar een andere energiemix op het stroomnet zit, alsmede kernenergie of biomassa zijn dan alternatieven. De auteur is helder over alle voor- en nadelen van die keuzes.
Wat ook sterk is, zijn de vele rapporten, interviews en degelijke journalistieke bronnen waar Tolsma zich op baseert. Er gaat bijna geen zin voorbij zonder relevante en degelijke cijfermatige onderbouwing, en dat vind ik persoonlijk erg sterk.
In een kleine 200 pagina’s kan Tolsma natuurlijk niet alles behandelen. Zo gaat het boek maar kort in op trends als de toepassing van blockchain in de energieproductie en -consumptie, de toepassing van smart grids en andere vormen van digitalisering op het stroomnet. Over oplossingen uit die hoek om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen zou ik graag meer lezen. Bovendien is het gevaar dat het boek en de bronnen die het aanhaalt relatief snel gedateerd raken. Maar een half jaartje na publicatie is Donkerluwte nog steeds zeer relevant.
—
Eerder verschenen op TW.nl
