Filosoferen over het onderwijs
[Recensie] Cyrille Offermans is verre van een onbekende in de Nederlandse letteren. Hij schreef reeds talrijke essays. Met Dood van een leraar heeft hij voor het eerst [2011/red.] een roman voor volwassenen geschreven: over een jonge filosoof die in het onderwijs terecht komt.
Freek Moerdijk, het hoofdpersonage, moet aan het begin van het verhaal een afscheidstoespraak schrijven voor een overleden collega. Terwijl hij hierover nadenkt, komt de lezer via een gigantische flash-back te weten wat er gebeurd is. Dat creëert al meteen de nodige spanning. Tegelijkertijd vernemen we heel wat over het leven van Freek, onder andere hoe hij zijn studie filosofie heeft ervaren en wat hem drijft om leraar te worden. Hierdoor wordt het verhaal gelardeerd door interessante filosofische en kunstzinnige beschouwingen, die allerminst storen. Het zorgt ervoor dat dit boek méér is dan louter een roman over het leraarschap en het onderwijs. Freek denkt namelijk na over architectuur, kunst en muziek. En uiteraard over filosofie. Zo verafschuwt hij de academische bewondering voor Deleuze en neemt hij zich voor om nooit te dwepen met een kunstenaar of filosoof.
De stijl van Offermans is vaak beschrijvend, maar uiterst aangenaam. Offermans weet perfect hoe hij de lezer 300 pagina’s lang kan boeien zonder te vervelen. Hij geeft een messcherp beeld van de sfeer in de leraarskamer op school: roddels, geroezemoes en haantjesgedrag wanneer er een nieuwe directeur aangesteld moet worden. Freek is echter een jonge, idealistische leraar die zich niet wil laten beïnvloeden door het cynisme en de achterklap van enkele verbitterde collega’s. Hij maakt ook kennis met Peter Marks, een collega die moeite heeft met de ordehandhaving in zijn klas en die een tragisch verleden met zich meetorst.
Het enige minpuntje aan Dood van een leraar is de nogal voorspelbare afloop van het verhaal. Hoewel er aanvankelijk wel spanning wordt gecreëerd, heb je na enkele pagina’s al snel door hoe de vork in de steel zit. Maar Dood van een leraar moet dan ook niet als een dramatisch verhaal gelezen worden, maar wel als interessante beschouwing over de rol van het onderwijs in onze maatschappij. Freek ziet de school namelijk noch als een kenniscentrum, noch als een pedagogische instelling, maar wel als een soort onderzoekscentrum, een atelier waar leerlingen zelf leren denken.
Dood van een leraar is een goed geschreven boek dat zeer herkenbaar is voor studenten letteren- en wijsbegeerte die op zoek zijn naar een job met waardering. Het onderwijs is voor hen vaak de ideale – of soms zelfs de enige – optie. Offermans toont in dit beklijvende verhaal aan dat het leraarschap zeker niet te onderschatten is.
—
Eerder verschenen op Cutting Edge
