Geen recht meer om anders te zijn in Nederland
[Recensie] Hele volksstammen voelen zich niet meer thuis in Nederland. Dat geldt niet alleen voor de mopperende bewoners van wijken die de afgelopen decennia zijn verkleurd, maar ook voor progressieven die hoofdschuddend toezien hoe de PVV-horden definitief proberen af te rekenen met alles waarvoor Nederland ooit leek te staan: een open en tolerante samenleving.
Froukje Santing behoort tot de laatste categorie. Na zeventien jaar correspondentschap in Turkije keerde ze terug in een Nederland dat onder invloed van 11 september en de moorden op Fortuyn en Van Gogh in hoog tempo veranderde. Het concept van de multiculturele samenleving werd op de mestvaalt van de geschiedenis gekieperd en het politieke debat werd jaren achtereen bepaald door weinig vruchteloze discussies over moslims.
Deze veranderingen vervreemdden Santing van Nederland. En niet alleen van Nederland, maar ook van de krant waarvoor ze werkte: NRC Handelsblad, waar ze op de redactie “onachtzaamheid en onverschilligheid” aantrof “voor datgene wat zich buiten de eigen kring afspeelt”. De hoogopgeleide journalisten kunnen zich volgens Santing maar moeilijk verplaatsen in de asielzoekers en migranten die weliswaar in hetzelfde land wonen maar tegelijkertijd in een heel andere wereld lijken te leven.
In haar boek Dwars op de tijdgeest, Hoe ik Nederland aantrof toen ik terugkwam, probeert Santing duidelijk te maken dat de manier waarop politiek en media grote groepen allochtonen op één hoop gooien, geen recht doet aan de realiteit. Op basis van gesprekken met een flink aantal Nederlandse moslims maakt Santing bijvoorbeeld aannemelijk dat zij vaker kiezen voor een meer individuele beleving van de islam. Ook is het geloof lang niet voor elke moslim het belangrijkste voor zijn of haar identiteit. Het zijn nuances waarvoor in het gepolariseerde integratiedebat geen interesse bestaat.
“Alle moslims worden over één kam geschoren”, constateert Santing. Met alle kwalijke gevolgen van dien. “Aangestuurd door de politiek en onvoldoende gecorrigeerd door de media en de wetenschap wordt op obsessieve manier geprobeerd een ‘model-Nederlander’ te ontwikkelen.” Voor het recht om – binnen grenzen – anders te zijn, is geen plaats meer. “Het land van minderheden verkwanselt welbewust de kunst om om te gaan met verschillen.”
—
Eerder verschenen in Word Vervolgd
