Verantwoordelijkheid van de burgers
[Signalering] De twintigste editie van het Sociaal en Cultureel Rapport gaat over de mogelijkheden en beperkingen van een overheid die in toenemende mate een beroep doet op de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Met het oog daarop stonden vier onderzoeksvragen centraal. 1: In hoeverre is de eigen verantwoordelijkheid de laatste decennia toegenomen? 2: Hoe valt de ontwikkeling naar meer eigen verantwoordelijkheid te verklaren? 3: Hoe staan burgers tegenover meer eigen verantwoordelijkheid? En tot slot 4: Wat zijn de positieve en negatieve gevolgen van meer eigen verantwoordelijkheid? Op grond van onderzoek naar diverse beleidsterreinen (onder meer cultuur, onderwijs, werk en zorg) worden deze vragen beantwoord.
Het rapport blinkt uit in naïviteit. Zouden de auteurs kennis hebben genomen van het sociologische onderzoek van onder anderen Boltanski, Chiapello, Dudet, Ehrenberg, Oudenampsen, Rosa, Schinkel, Selke, Sennett en Wacquant, dan zouden zij de onderzoeksvragen anders hebben beantwoord, nog andere vragen hebben gesteld en de nieuwe geest van het kapitalisme niet kritiekloos hebben gecolporteerd. Zij zouden tevens hebben begrepen dat het verantwoordelijkheidsmodel dat zij presenteren als zijnde ‘nieuw’ oude neoliberale wijn in nieuwe zakken is met het opschrift Rutte-Samson. In het rapport wemelt het van naturalistic fallacies: uit de verzamelde feiten over wat de gemiddelde burger denkt over eigen verantwoordelijkheid worden waarden afgeleid die in het zogenaamd nieuwe verantwoordelijkheidsmodel worden gestopt. In retorisch opzicht zou het rapport enorm aan kracht hebben gewonnen wanneer de kritiek van sociologen op het ideologische discours over eigen verantwoordelijkheid in het kort zou zijn weergegeven en bekritiseerd.
—
Eerder verschenen in Sociologie Magazine
