Coming-of-age in een warm gezin
[Recensie] Tijdens de Maand van de Surinaamse literatuur die ik organiseerde in september van dit jaar kozen twee van ons bij toeval voor hetzelfde boek: de debuutroman van Diana Tjin – Het geheim van mevrouw Grünwald (2017). Wat Ali ervan vond lees je HIER en mijn blog staat HIER.
Voor mij was dit debuut een aangename verrassing en toen ik onlangs ontdekte dat inmiddels haar tweede boek is verschenen – Een Bijlmerliedje -was het logisch dat ik ook dat graag lezen wilde.
De jarige Bijlmer
De jaren zeventig herleven in deze coming-of-age roman over een Surinaams meisje dat opgroeit in een warm gezin in de Bijlmer. In dat gezin (vader, moeder, drie broers en een zus), maar ook in de omgeving, speelt soulmuziek een belangrijke rol. Sommige van de in het verhaal genoemde titels zullen wellicht bekend in de oren klinken, maar voor de volledigheid heeft Diana Tjin achterin het boek een lijst opgenomen met alle songs die een rol spelen in het boek. De opgroeiende kinderen uit het gezin vinden in de teksten van de songs een weerklank van hun gevoelens: twijfel, hoop, boosheid of verlangen.
Dit jaar bestaat de Bijlmer 50 jaar. Op 25 november 1968 kregen de eerste bewoners er de sleutel van hun nieuwe huis. De Bijlmer ontwikkelt zich aanvankelijk tot een levendige, diverse, veelzijdige buurt voor de vele nieuwe bewoners. En één van al die gezinnen is het gezin van Sheila, de hoofdpersoon van de roman. Het zal er zo’n 8 jaar blijven wonen, belangrijke jaren in het leven van dit opgroeiende Surinaamse meisje. Sheila verandert, maar de Bijlmer ook. We lezen er terzijde over. De bewoners van het begin beginnen te vertrekken en de roman eindigt als ook het gezin van Sheila verhuist.
Het verhaal
In fragmentarische hoofdstukken, vrijwel chronologisch gerangschikt, maken we mee hoe Sheila zich ontwikkelt van timide brugklasser op het gymnasium tot een zelfbewuste jonge vrouw. Stapje voor stapje schildert Diana Tjin in helder proza hoe Sheila ontdekt wie ze is en wat ze wil. Een verhaal over vriendschappen die onder druk komen te staan, over verliefdheden, over het zoeken naar erkenning als een meisje met een Surinaamse achtergrond, over het aftasten van de door haar ouders opgelegde grenzen. Maar ook over haar verzet tegen discriminerende taal, over het besef van klassenverschil en de ergernis over leugens en afwijzing.
Onwillekeurig dringt zich hier de vergelijking op met Het Gym van Karin Amatmoekrim. Die gaat maar zeer ten dele op en dat wordt mede veroorzaakt door het fragmentarische karakter van de roman. Het ontbreken van een spannend doorlopend verhaal, waarin intens mee gevoeld kan worden met de hoofdpersoon, maakt het vertelde wat vlak.
Het tijdsbeeld dat uit het verhaal naar voren komt is waardevol voor oudere lezers, die wellicht zichzelf en hun situatie zullen herkennen. Misschien ook voor jongere lezers om te ontdekken hoe het was om op te groeien in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Toch denk ik niet dat het boek jongeren erg aan zal spreken, want ik vraag me af of ze zich voldoende zullen kunnen herkennen in de puber-problematiek van Sheila.
Ook de discriminatie waarmee Sheila te maken krijgt, is anders en minder scherp dan die waarover Karin Amatmoekrim schrijft. En tenslotte staat het warme gezin zonder enige geldproblemen uit Een Bijlmerliedje, tegenover het moeizaam overlevende, armoedige éénoudergezin in Het Gym.
Maar misschien is een vergelijking niet helemaal eerlijk. Waar Karin Amatmoekrim in de eerste plaats een belangrijk thema (discriminatie) onder de aandacht wilde brengen, wil Diana Tjin vooral een tijdsbeeld schetsen (opgroeien in De Bijlmer in de jaren zeventig). Zo bekeken zijn ze allebei geslaagd in hun opzet.
Over de auteur
Diana Tjin is geboren in Amsterdam (1961). Haar beide ouders zijn afkomstig uit Suriname. Ze heeft Klassieke Talen gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam en is werkzaam als Erfgoed-catalografe bij de Universiteitsbibliotheek.
—
Eerder verschenen op Mijn boekenkast
