"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Een brug bouwen

Zondag, 12 augustus, 2018

Geschreven door: James Martin
Artikel door: Jan van Hooydonk

Een brug tussen homo en kerk

De Amerikaanse jezuïet James Martin pleit in een mild boek voor respect, begrip en fijngevoeligheid tussen de r.-k. kerk en haar homoseksuele gelovigen.

[Recensie] In de zomer van 2016 stormde een gewapende man een bij homo’s populaire nachtclub in Orlando (Florida) binnen. Hij vermoordde 49 mensen. De Amerikaanse jezuïet James Martin, zelf sinds jaren pastor voor de homogemeenschap, stelde tot zijn ontzetting vast dat de meeste r.-k. bisschoppen in zijn land zwegen. Geen woord van protest, geen woorden van medeleven met de getroffen lhbt-gemeenschap (‘lhbt’ staat voor: lesbisch, homo, biseksueel, transgender). Deze gebeurtenis hielp pater Martin om iets opnieuw te ontdekken: “Het Evangelie kan zijn werk niet doen als een deel van de kerk helemaal nooit contact heeft met andere delen van de kerk. Tussen de lhbt-gemeenschap en de institutionele kerk is een kloof ontstaan, en om die scheiding op te heffen moeten we een brug bouwen.” Vandaar Martins boek Een brug bouwen.

Niet de leer of morele voorschriften staan voor Martin voorop, maar een pastorale omgang die altijd begint met zorgvuldig luisteren naar de ander. Jezus zelf geeft daarvan het voorbeeld: hij zoekt eerst de ontmoeting en de gemeenschap met de ander; pas daarna komt bij hem ‘bekering’ ter sprake. (De auteur verwijst onder meer naar de in het evangelie beschreven ontmoeting van Jezus met de tollenaar Zacheüs).

Martin schetst het ‘tweerichtingverkeer’ op de brug die de kerk volgens hem zou moeten zijn. Leidraad daarbij zijn drie woorden uit de Catechismus van de Katholieke Kerk: respect, begrip en fijngevoeligheid. Wat betekenen die waarden voor de gezagsdragers binnen de kerk? Dat zij het bestaan van de homogemeenschap erkennen en homo’s noemen bij hun zelfgekozen naam (‘gay’, ‘homo’, ‘lhbt’, niet ‘homofiel’, laat staan ‘van de verkeerde kant’), dat ze ‘de eigen en unieke gaven’ van lhbt-gelovigen erkennen (volharding, mededogen, vergeving), dat zij dankbaar zijn voor de duizenden homopriesters – of de auteur daar ook bij hoort, vermeldt hij overigens niet – , dat zij zich verzetten tegen discriminatie binnen de kerk en de samenleving, dat ze vriendschap sluiten met mensen die homo of lesbisch zijn. Kortom: doen zoals Jezus deed. “Bij Jezus bestaat geen wij en zij. Er is alleen een wij.”

Kookboeken Nieuws

De institutionele kerk marginaliseert homo’s, en niet omgekeerd, en daarom rust op haar volgens Martin de zwaarste verantwoordelijkheid om bruggen te bouwen. Niettemin is ook de lhbt-gemeenschap verplicht ten opzichte van kerkelijke vertegenwoordigers respect, begrip en fijngevoeligheid te tonen. Hun uitspraken verdienen serieuze overweging, homo’s moeten van hun ‘tegenstanders’ geen karikatuur maken, beter voor hen te bidden dan hen haatdragend te bejegenen.

James Martin blijkt na publicatie van zijn nochtans zeer milde boek in sommige Amerikaanse bisdommen niet langer welkom te zijn. Maar hij heeft ook volop medestanders. Zo bevat zijn boek een aanprijzing van de Amerikaanse kardinalen Tobin en Farrell. Niet verbazingwekkend staan deze kardinalen bekend als steunpilaren van de man die volgens hun Nederlandse collega, Willem Eijk, zorgt voor morele verwarring: paus Franciscus.

Eerder verschenen in Volzin