"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Een huis in Afrika

Woensdag, 21 mei, 2008

Geschreven door: Anne Adoswa
Artikel door: Bob Hopman

In Afrika bestaat geen thuis

Een huis in Afrika vertelt het verhaal van de Nederlandse Anne en haar Tanzaniaanse man Issa, die al jaren in Amsterdam wonen en in Issa’s thuisland op zoek gaan naar een tweede huis. Zo zou Issa meer contact krijgen met zijn familie, en kan de familie meedelen in Issa en Annes ‘Westerse’ welstand. Het boek is een vervolg op De Verstekeling (1996), waarin het begin van het huwelijk tussen Anne en Issa beschreven is. Dit is echter geen liefdesverhaal, Een huis in Afrika is een volbloed reisroman.

De roman moet de lezer een beeld geven van de wereld rond de Tanzaniaanse hoofdstad Dar-es-Salaam. Anne dient als hoofdpersoon en personele verteller, en in tegenstelling tot haar man heeft zij geen idee hoe ze om moet gaan met de armoede, de warmte en vooral de chaos in de huizenmarkt, waar alles via vrienden, familie en ‘mannetjes’ geregeld moet worden.

“‘Het huis,’ zei hij. ‘Dat huis waar jij zo tegen was… Dat huis bij de rivier verderop… Waar we zo’n drukte over maakten… Dat huis is helemaal niet te koop. Het was een vergissing.’
‘Hoe is het mogelijk, wie bedenkt er zoiets?’ vroeg ik gepikeerd. ‘Is dat een grap of zo?’
‘Het was een vergissing. Mensen vertellen soms verkeerde verhalen. Maar Mohamedi weet een ander huis. We gaan met andere mensen praten, met de broer van een buurman.’”

Door zulke corruptie en onduidelijkheid begint Anne al gauw gefrustreerd te raken. En niet alleen daardoor. In het overwegend islamitische land hoeft ze als vrouw, en vooral als blanke vrouw, op weinig respect van de bevolking te rekenen. Daarnaast kampt ze met hevige menstruele problemen door de overgang waarin zij is geraakt, en waarmee ze nog slechter dan normaal om kan gaan door de hevige warmte en het gebrek aan hygiëne. Ze kan niet begrijpen hoe Afrikaanse vrouwen met het land en zulke moeilijkheden om kunnen gaan. De schrijfster weet mij in het boek overigens mee te laten voelen in de frustraties van de hoofdpersoon: de hitte, de kakkerlakken en de slapeloosheid, ze laten allemaal hun indruk achter.

Hereditas Nexus

Omdat Anne vanaf het begin van het boek bezig is haar afschuw over het klimaat en de cultuur van Tanzania uit te spreken, bouwt zich vanaf het begin het gevoel op dat het land een plaats is waar zij niet blijven kan. Dit is wat het boek tot een reisroman maakt: Anne gaat erheen om een huis te kopen, maar niet met de bedoeling er ook in te gaan wonen. Het kopen is slechts een avontuur; een reisdoel voor zij terug kan keren naar Amsterdam.

En net wanneer men zich afvraagt waarom Adoswa zo weinig aandacht aan de relatie tussen Anne en Issa besteedt, ontstaat een nieuwe spanningslijn in het verhaal.

‘En wat mij betreft, ik wist niet of ik Issa zou volgen, de man van wie ik hield, maar waarschijnlijk niet genoeg om de schepen achter mij te verbranden en definitief voor zijn geboorteland te kiezen. En de kans bestond dat hij versteld zou staan als ik dat deed en me als een blok aan zijn been zou beschouwen als het erop aankwam.

Natuurlijk zei hij dat ik altijd welkom zou zijn. Maar “welkom” zeg je tegen een gast, niet tegen iemand met wie je vijftien jaar getrouwd bent, morde ik. Wie weet was het in de toekomst beter om een gast te zijn.’

De reis die de hoofdpersoon maakt heeft dus een extra naar karakter: Issa kan niet meer tegen Amsterdam, en Anne kan Dar-es-Salaam niet uitstaan. Een einde waarin hun wegen scheiden lijkt steeds aannemelijker. Omdat ook de hoofdpersonen dit lijken te voelen, wordt de liefde overwegend in zwijgen beleefd.

Met Een huis in Afrika schrijft Adoswa een geslaagde reisroman. Aan die genretypering is helemaal niets negatiefs en ze had het daarbij kunnen laten. Het genre wordt echter overhoop gegooid als Anne voortdurend vergelijkingen begint te trekken tussen haar verhaal en Dostojevski’s De Broers Karamazov. Er ontstaat een vermenging met het genre van de psychologische roman, maar het psychologische motief wordt nergens genoeg uitgewerkt om iets aan het boek toe te voegen. De vergelijkingen zijn meestal ook nergens op gebaseerd. Daarnaast verraadt Adoswa bovendien de plot van Dostojevski’s werk, wat ik beschouw als een literaire hoofdzonde. Maar waar De Broers ontbreken, is de hitte nog voelbaar, en de onmogelijkheid van de titel. Adoswa’s vierde boek is goede reisliteratuur.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Een huis in Afrika

De Dans van de Duizendpoot