Lezen met het hoofd of met het hart
[Recensie] Het boekje Een Jihad van liefde van de Brusselaar Mohamed El Bachiri lezen betekent al snel een keuze maken: lees je het met het hoofd of met het hart? Laten we beginnen met het laatste.
Veel mensen zullen geroerd zijn door de opname van het Vlaamse programma VRT De Afspraak waarin El Bachiri een half jaar na de aanslagen in Brussel maart vorig jaar zijn verhaal vertelde, over het verlies van zijn geliefde, Loubna Lafquiri, de moeder van zijn drie zoontjes, die vermoord werd bij de aanslag in de metro. El Bachiri riep op om niet te reageren met woede en geweld, maar om de haat te beantwoorden met liefde. Uiterst sympathiek. Het is medemenselijkheid 2.0 in het kwadraat. Het is meer dan lovenswaardig dat als je het mooiste in je leven verliest door geweld, oproept om geweld niet met geweld te willen beantwoorden. Mijn sympathie had hij, ik was geroerd en deelde zijn bericht op facebook.
Bij het lezen van Een Jihad van liefde kreeg ik minder dat gevoel van ‘fantastisch wat je doet’. Oké, ook deze keer was ik geroerd, wat had hij een leuke en mooie vrouw, wat waren ze verliefd, met drie prachtige jonge kinderen. Gruwelijk om haar te moeten verliezen, gruwelijk om alleen door te moeten gaan. Al lezend kiest het hart voor de menselijke aspecten in zijn verhaal. Maar het hoofd wil ook wat en blijkbaar is een boek een andere uitingsvorm dan een interview of speech, althans voor deze lezer.
In Een Jihad van liefde vertelt El Bachiri opnieuw zijn verhaal, dit keer uitgebreider, zijn jeugd komt aanbod. Hij vertelt dat hij er niet veel van bakte, hoe hij Loubna ontmoette en dat ze hem hielp zijn leven op de rit te krijgen. Ze hadden het goed, het leven was mooi. Een jaar na de aanslag vraagt hij zich vertwijfelt af hoe hij nu verder moet, met drie kleine, boze jongens die hun moeder missen. El Bachiri, overtuigd moslim, vindt de antwoorden om verder te kunnen gaan in de islam en de oplossing is liefde.
Toch knaagt er iets bij het lezen van Een Jihad van liefde. El Bachiri beschouwt de islam als een haast neutrale oerbron waar je gewoon de goede dingen uit moet kiezen en dan komt het wel goed. Hij verwijt de Syrië-gangers dat ze de verkeerde dingen benadrukken en de verkeerde keuzes maken. Kan het zo eenvoudig zijn? Natuurlijk is elke godsdienst een grote verzameling van stromingen en mensen die hun heilige boek interpreteren en inzetten naar eigen inzichten. El Bachiri roept om de goede interpretatie te kiezen en de islam te zien als een religie van vrede en liefde. Een sympathieke interpretatie, zeker, en je hoopt dat elke moslim deze omarmt.
Met die veelheid van stemmen onderscheidt de islam zich niet van andere, met name monotheïstische, religies. En in die zin is El Bachiri’s interpretatie van de islam helaas ook maar een van de velen. En daar loopt zijn betoog mank. Als we het geweld van monotheïstische religies (het christendom kan in deze zich volledig meten met de islam) willen beheersen dan is er meer nodig dan de woorden van een weduwnaar, hoe verdrietig en aangrijpend zijn verhaal ook is. Dan moeten we ons wel degelijk afvragen of de Koran en de Bijbel wel neutrale oerbronnen zijn? Religie kan inspireren, mensen verzoenen met hun lot, mensen tot schoonheid en liefde aanzetten, maar al die nare kanten zitten er ook aan. Hoe krijg je dat in balans? De humanist El Bachiri zegt: gewoon de goede dingen eruit pikken, dan komt het goed. Ik ben bang dat dat niet voldoende is.
En hoe zit het met de notulist van het verhaal van El Bachiri? Schrijver en essayist David Van Reybrouck tekende het verhaal van El Bachiri op, had hij niet wat voor meer rationele analyses kunnen zorgen?
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
