Spinsters, de kerk en de liefde.
“Was het maar mogelijk om hoofd en hart net zo genadeloos uit te mesten als een kast…”
[Recensie] Bovenstaand citaat is van toepassing op de manier waarop de zussen Bede hun leven leiden, want kleding wegdoen is makkelijker dan verlangen naar iemand.
Een tamme gazelle is de eerste roman van Barbara Pym (1913–1980), geschreven in 1934 en oorspronkelijk gepubliceerd in 1950. Pym studeerde Engels in Oxford en schreef in totaal twaalf romans. Het boek is voor het eerst in het Nederlands vertaald en van een nawoord voorzien door Anda Schippers. Dit nawoord geeft inzichten in het verhaal, maar had als voorwoord misschien wel beter gepast. Een tamme gazelle is in 1995 tot hoorspel bewerkt door BBC Radio 4. Een tweede roman van Pym, Een glas vol zegeningen verschijnt naar verwachting in september. En in 2023 wordt een derde roman in vertaling uitgebracht door Uitgeverij Van Maaskant Haun.
Gedicht
Het verhaal begint met een citaat uit het gedicht ‘Something to Love’ van Thomas Haynes Bayly.
“O, iets om te koest’ren, al was ’t niet meer Dan een tamme gazelle, of een duifje teer”
De titel van het verhaal is aan dit gedicht ontleend. Met regelmaat wordt het werk van Engelse dichters aangehaald in Een tamme gazelle en eruit geciteerd.
Aartsdeken
Belinda Bede, een schuchtere spinster (oude vrijster) woont samen met haar jongere, ongehuwde en dominantere zus Harriet, die een steunpilaar van de kerk is. Belinda houdt al sinds haar studententijd van aartsdeken Henry Hoccleve, alleen is deze getrouwd met Agatha, een bisschopsdochter. Dit geeft soms hilarische situaties waarin Hoccleve met een schaap vergeleken wordt door zijn langdurige preken die voor niemand te volgen zijn. Belinda dweept met Hoccleve, ziet hem regelmatig en praat hem naar de mond over gedichten en dingen die ze voor de kerk kan doen. Harriet ontfermt zich graag over nieuwe jonge hulppredikanten, door ze te verwennen met lekker eten en marmelades. Koket als ze is, wordt zij regelmatig ten huwelijk gevraagd om dit vervolgens weer af te wijzen tot grote blijdschap van Belinda, want spinsters zijn ze in hart en nieren.
“Ik zou denken dat je veel gelukkiger bent als iemand je goed te eten geeft dan wanneer hij je zijn hart schenkt.”
Verwijzingen
Pym beschrijft het dagelijkse Engelse plattelandsleven in de dertiger jaren in een kleine gemeenschap, waarin de kerk in aanzien stond en een belangrijke rol in de samenleving had. De middagthee, roddelen over kleding en gedrag houden onder andere de dorpsgenoten bezig. Er komen veel verwijzingen in Een tamme gazelle voor naar personen die Pym kende in de tijd dat ze in Oxford studeerde. De naam Bede verwijst bijvoorbeeld naar een Engelse kerkelijke historicus. De personages in het verhaal bestaan echt, maar zijn beschreven onder een fictieve naam. De gezusters Pym komen onder de namen Belinda en Harriet in het verhaal voor, waarin echte gebeurtenissen, uit het dagelijks leven van Pym, overgoten met fictie zijn. Dit boek kan gezien worden als Pym’s ‘Pride and Prejudice’.
Keaping up appearances
Wie Hyacinth Bucket in Keaping up apperances heeft gezien ziet gelijkenissen met Harriet. Bloemetjesjurken, kapsel, hoedje, voile en het zich belangrijk voor willen doen. Belinda vindt haar troost in het lezen van Engelse gedichten die ze graag met Hoccleve bespreekt en in tuinieren. De spinsters zijn sterke vrouwen die grote waarde hechten aan hun onafhankelijkheid, wat voor die tijd niet gebruikelijk was. Het gluren achter de gordijnen komt tot leven. Excentriek en beminnelijk zijn de spinsters en eten is ongelofelijk belangrijk voor ze, maar wel in relatie tot de belangrijkheid van het personage. Een grap van Pym is dat haar personages namen dragen van beroemde Engelse dichters en schrijvers bijvoorbeeld Hoccleve en Akenside.
Rups
Het verhaal is in de derde persoon geschreven en bevat af en toe leuke grappige scènes die tot de verbeelding spreken. Iemand die in de witte bonen met tomatensaus staat te roeren en er een askegel in laat vallen en het eten gewoon serveert of wat te denken van een rups in de bloemkool.
“Het was bijna een opluchting om het te weten, hem te zien liggen, de langgerekte, grijze rups. Inmiddels dood, natuurlijk, maar onmiskenbaar. Er was een moderne dichter voor nodig om dit onder woorden te brengen. Eliot misschien.”
De schrijfstijl van Pym is beschrijvend, gedetailleerd en doorspekt van dichters en hun citaten. De positie van de vrouw komt goed naar voren op de manier waarop zij het mannen naar de zin proberen te maken en hun lasten dragen zonder te klagen.
Een tamme gazelle zou gezien kunnen worden als een geëmancipeerd verhaal, waarin mannen willen trouwen om verzorgd te worden en vrouwen de keus hebben om ze af te wijzen.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
