Onbaatzuchtige liefde
[Recensie] Santa Montefiore is een Britse auteur van romans die gretig aftrek vinden bij het grote publiek. Soms schrijft ze series zoals De vrouwen van Deverill, maar vaak ook standalones zoals Naar de overkant. Een tijdloze liefde is zo’n standalone. De vertaling is van Erica Feberwee. Voor deze roman heeft ze inspiratie gekregen vanuit een gesprek met Jonas Prince vele jaren geleden. Hij vertelde haar het levensverhaal van zijn moeder. Montefiore heeft lang gepiekerd over de vorm waarin ze dit verhaal zou gieten zodat het bij haar als auteur zou passen. De moeder van Jonas was Poolse, ze heeft o.a. in Auschwitz gezeten. Montefiore kende Polen en diens cultuur niet voldoende om erover te schrijven, bovendien is ze niet als Joodse geboren (wel in 1988 tot het Jodendom bekeerd) en daardoor schroomde ze om over Auschwitz te schrijven. Het verhaal van Evelina, haar hoofdpersoon, speelt dan ook in Italië, een cultuur waarin Montefiore zich wél kan verplaatsen.
Het verhaal speelt afwisselend in de jaren dertig/veertig van de vorige eeuw in Italië en in de jaren vijftig tot tachtig in Amerika en is steeds geschreven vanuit het perspectief van Evelina. Evelina groeit op als tweede dochter in het vrij excentrieke gezin Pierangelini. De oudste dochter Benedetta wordt uitgehuwelijkt en heeft een uitzet nodig.
Benedetta en haar zusje Evelina krijgen daardoor wat meer vrijheid om het nabijgelegen dorp te bezoeken. Evelina ontmoet dan Ezra, de zoon van de kleermaakster van Benedetta. Evelina is op slag verliefd. Ook Ezra voelt zich aangetrokken tot Evelina. Toch komt het niet tot een relatie. Evelina is immers niet-Joods en Ezra wel. Hij wordt geacht een Joods meisje te huwen en kan niet anders dat zijn ouders gehoorzamen. Tot groot verdriet van Evelina.
Al gauw blijkt dat alles nog veel erger kan. Italië begint een oorlog met Abessinië (Ethiopië) en alle jonge mannen, inclusief Ezra, trekken ten strijde. Zoals meestal, een nodeloze oorlog met veel gevolgen. Gelukkig keert Ezra ongedeerd maar wel gedesillusioneerd terug. Evelina staat dan op het punt te vertrekken naar Amerika maar Ezra weet haar te overtuigen om dat niet te doen: hij houdt van haar en wil met haar verder. De oorlog heeft hem doen inzien wat écht belangrijk is in het leven. Ze houden hun liefde nog even geheim, eerst uit piëteit met de verloofde van Ezra, later omdat de politieke situatie in Italië verslechtert. Mussolini sluit een verbond met de Duitsers waardoor de Joden die nog niet zijn weggevlucht, enorme risico’s lopen. Zo ook de familie van Ezra die gearresteerd en weggevoerd wordt. Ezra weet nog net op tijd te ontsnappen en sluit zich, gesteund door Evelina, aan bij het verzet. Voor een korte tijd gaat dat goed maar helaas wordt Ezra op een dag toch gearresteerd en Evelina verneemt niets meer van hem.
Na de bevrijding hoort ze dat hij, met zijn hele familie, is omgekomen in Auschwitz. Tegen beter weten in blijft Evelina op hem wachten. Totdat ze zich realiseert dat hij écht niet meer terugkomt. Daarop besluit ze alsnog naar Amerika te gaan om daar een nieuw leven te beginnen. En na een aantal jaren van verdriet gebeurt dat ook, ze wordt verliefd op Franklin en sticht met hem een gezin. Totdat ze, wanneer ze met een vriendin een kopje koffie gaat drinken, ineens oog in oog staat met… Haar hele leven staat op zijn kop!
Montefiore neemt je vakkundig mee in een mooi verhaal over geloof, hoop en liefde. Liefde die zich in verschillende vormen kan manifesteren. Het is ook het verhaal over de Joodse gemeenschap in Italië die zich aanvankelijk veilig voelde in de smeltkroes die Italië in de jaren dertig was. Zij voelden zich vaak op de eerste plaats Italiaan en daarna pas Jood. Net als Ezra vochten ze mee in de Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog. En helaas voor hen sloot Italië zich toch aan bij Duitsland en kwamen ook daar de rassenwetten tot uitvoering.
Montefiore kiest ervoor om de liefde tussen Ezra en Evelina centraal te stellen en niet de oorlog, die komt alleen in beeld om de tijd te schetsen waarin ze met elkaar kennismaken en verliefd worden. Een liefde die door de oorlog niet kan opbloeien maar die nooit verloren gaat. Het is een mooi verhaal geworden met een interessante wending die op een geloofwaardige manier wordt neergezet. Montefiore is een kundig auteur die met dit verhaal de lezer van begin tot einde weet te boeien. Prima gedaan, vier sterren.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
