Praten met terroristen
[Recensie] Frank Westerman klinkt weinig optimistisch aan het begin van zijn nieuwe boek Een woord een woord. “Sinds 9/11, de moord op Theo van Gogh, en helemaal sinds de beulen van IS hun onthoofdingsfilmpjes online zetten, vraag ik me af of wij als samenleving wel een verbaal verweer hebben tegen terreur”, schrijft hij. “Zachte kracht, wie gelooft er nog in? Praten noch schrijven haalt iets uit, de zwarte vlag en kalasjnikov rukken op.”
De vraag is of dat gesomber wel terecht is. De zwarte vlag van IS mag dan oprukken, uit de cijfers blijkt dat de kans dat je door een terroristische aanslag om het leven komt in West-Europa enorm is afgenomen. Spectaculaire aanslagen, zoals vorig jaar in Parijs, doen ons weliswaar geloven dat terrorisme een grote bedreiging vormt, maar de realiteit is dat het in dit deel van de wereld aanmerkelijk veiliger is dan in de jaren zeventig en tachtig.
In de jaren zeventig kwamen er in Nederland 21 mensen om het leven als gevolg van terrorisme, de afgelopen tien jaar waren dat er nul. De meeste doden in de jaren zeventig vielen bij acties van Molukkers. Westerman, die de treinkapingen als kind van dichtbij mee, zocht daders, slachtoffers en andere betrokkenen van destijds op en staat uitgebreid stil bij de kracht van het woord. Wat kan taal uitrichten tegen terrorisme, hoe effectief is onderhandelen?
Westerman lardeert zijn verhaal met tal van interessante persoonlijke ervaringen. Over een gevluchte RAF-terroriste die hij in Cuba ontmoette, over hoe hij ooit geld inzamelde voor het gewapende verzet in El Salvador en over een politietraining waar hij leert hoe om te gaan met explosieve situaties (een uit de hand gelopen echtelijke ruzie, een boze klant bij het UWV) bijvoorbeeld. En zoals je van Westerman mag verwachten schrijft hij één en ander weer fenomenaal op. Waarmee hij direct ook de kracht van taal bewijst.
En dat is ook de hoopgevende conclusie die Westerman trekt na het wat zwaarmoedige begin van het boek: de zachte krachten zijn nog lang niet dood. Al was het maar omdat níet onderhandelen met terroristen alleen maar tot veel meer bloedvergieten leidt. Ook hier spreekt Westerman uit ervaring: als correspondent in Rusland was hij getuige van de Tsjetsjeens terreur die tot een gruwelijke oorlog leidde.
Alle terrorisme-experts zijn het er wel over eens dat onderhandelingen, ook als de publieke opinie die afwijst, altijd de moeite waard zijn. “Welke vorm terreur ook aanneemt, we zullen altijd óók moeten praten”, meent professor Guy Olivier Faure bijvoorbeeld. En de gepensioneerde onderhandelaar Paul Meerts vertelt Westerman: “Let maar op, ook met IS zullen we om de tafel gaan.”
Eerder verschenen in Wordt Vervolgd
