"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Een zwarte pyjama

Dinsdag, 16 oktober, 2018

Geschreven door: Patricia McCormick
Artikel door: Agnes Eikema

De rode vlaag van Cambodja

[Recensie] Ondanks de vele fictie die ik lees, kan ik non-fictie ook erg waarderen. Vooral in combinatie met mijn andere grote interesse: historie. Jaren geleden hebben wij een indrukwekkende reis naar Vietnam en Cambodja gemaakt. Daarop las ik Survival the Killing Fields  van Haing Ngor en Roger Warner. Onlangs las ik Een zwarte pyjama van Patricia McCormick; ook een boek dat deze duistere periode in Cambodja beschrijft én ik als land bij kan schrijven bij mijn Read the world project!

Een zwarte pyjama gaat over het elfjarige jongetje Arn. Hij leeft samen met zijn zusjes en zijn broertje bij zijn tante. Ze zijn arm, maar gelukkig en hebben een sterke band. Opeens wemelt het in de straat van de Rode Khmer, het Rode leger; veelal jonge kinderen die ontzettend boos kijken, valt Arn op.

Op bevel van de Rode Khmer vertrekken ze naar een onbekende bestemming. Het wordt een lange, barre tocht vol verschrikkingen. Mensen sterven, dode baby’s worden achtergelaten aan de kant van de weg en familieleden raken elkaar kwijt in de grote mensenmassa. Het is voor het eerst dat Arn bewust met de dood te maken krijgt. Het zal echter een trouw metgezel worden in de jaren die volgen.

De soldaten van de Rode Khmer zijn allemaal paranoïde. Overal zien zij vijanden. Draag je een bril of kan je lezen? Dan ben je al gauw een vijand van hen. Mensen vrezen voor hun leven, doen alles om maar te overleven. Wie kan je vertrouwen?

Boekenkrant

Tijdens de barre, verschrikkelijke jaren die volgen moordt de Rode Khmer maar liefst een kwart van de Cambodjaanse bevolking uit. Het is luguber, weerzinwekkend en walgelijk hoe zij hun landgenoten om zeep helpen en in massagraven gooien. Maar het is ook weerzinwekkend hoe zij andere landgenoten letterlijk laten verhongeren. Arn weet dit op zeer rauwe, beeldende maar vakkundige wijze te beschrijven. Dit kan ook niet anders, want het ís zijn verhaal. Arn is gelukkig creatief en weet de Killing fields te overleven. Hoe ga ik niet vertellen, dat moet je gewoon zelf gaan lezen.

Een zwarte pyjama is een verslag van de jaren die Arn in Cambodja en later in Amerika overleeft. Het is ontroerend, maar zonder opsmuk opgeschreven. Ik vind dat zo knap, dat je als schrijver een verhaal zonder te romantiseren, te verfraaien de lezer, mij, zo weet te raken. Arn vertelt zijn verhaal en niet meer dan dat. En het is genoeg, voldoende voor mij om te zeggen dat iedereen dit moet lezen. Want ook dit is een geschiedenis die niet vergeten mag worden.

Eerder verschenen op Boekenz