"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Efter

Dinsdag, 11 november, 2014

Geschreven door: Hanna Bervoets
Artikel door: Carmen Meuffels

Verliefdheid was nog nooit zo lucratief

Iedereen die wel eens liefdesverdriet gehad heeft, weet: daar wil je zo snel mogelijk vanaf. Het toekomstbeeld dat Hanna Bervoets in haar nieuwste roman schetst, lijkt op het eerste gezicht dan ook utopisch: er zal een pil op de markt komen, Efter, die verliefde mensen met hartzeer helpt bij het afkicken. In heuse afkickklinieken worden deze ‘zieken’, die lijden aan LAD (Love Addiction Disorder), genezen. Dat is althans de bedoeling. Maar deze medische innovatie heeft een keerzijde.

Efter – de associatie met het Engelse woord ‘after’ ligt voor de hand – speelt zich af in de (verre of nabije) toekomst. Bervoets heeft, anticiperend op de steeds nauwer wordende band tussen mens en computer, nieuwe termen bedacht. Zo zullen we in de toekomst meeks (een soort blogs) schrijven, en met elkaar gazen (online communiceren). Het leuke en tegelijkertijd enigszins onrustbarende aan deze neologismen is dat je er als lezer heel snel mee vertrouwd raakt, hoewel hun betekenis nergens uitgelegd wordt. Jammer is wel dat de terminologie het enige nieuwe is; de acties zijn ons bekend, Bervoets noemt ze alleen anders.

Sciencefictionachtige toekomsttaferelen

Gedurfder en daardoor creatiever is de medische verandering die Bervoets beschrijft: wetenschappers beschouwen liefdesverdriet nu als psychische aandoening, met alle gevolgen van dien. Een nieuwe ziekte biedt immers mogelijkheden tot het ontwikkelen van nieuwe medicijnen, en deze nieuwe en daardoor amper geteste medicijnen brengen op hun beurt risico’s met zich mee.

In Bervoets’ roman volgen we negen personages die elk op hun eigen manier te maken krijgen met Efter. Dit zijn zeer uiteenlopende types: van een pr-man tot een pubermeisje, van een jonge homo tot een nieuwsgierige journaliste. Het bijhouden van de snelle perspectiefwisselingen zonder de grote lijn uit het oog te verliezen vergt tijd, concentratievermogen en wellicht zelfs hier en daar terugbladeren, met name in het begin. Gaandeweg raak je er echter aan gewend, net als aan de termen, en kun je je laten meevoeren in sciencefictionachtige toekomsttaferelen.

Kookboeken Nieuws

Zonder poespas

De roman speelt zich voor een groot gedeelte af in een zogeheten ‘LAD-kliniek’ (Jagthof), waarin jonge meisjes (en één homoseksuele jongen) met liefdesverdriet opgenomen zijn. Met behulp van therapie en medicatie – het befaamde blauwe pilletje – bestrijdt men de belangrijkste symptomen van het ‘ziektebeeld’: ‘Obsessieve fixatie op subject, compulsief bijhouden van zijn bezigheden, geplande activiteiten opschorten wanneer die zich niet met die van het subject laten verenigen, gevoelens van depressie, onrust, of wanhoop, roekeloos gedrag dat niet bij persoonlijkheid past’.

Bervoets beschrijft de gedachten van al haar personages in dezelfde, directe en makkelijk leesbare stijl, zonder poespas. Dat komt hun uniciteit niet ten goede, maar gelukkig zijn de observaties die ze doen dikwijls humoristisch en is er duidelijk over nagedacht, zoals deze, over de meisjes die in de LAD-kliniek zijn opgenomen:

‘Om fijne dingen werd gehuild omdat ze voorbij waren, om de minder fijne dingen werd gehuild omdat ze gebeurd waren, dus in feite huilden de meisjes om álles wat ze meegemaakt hadden, omdat ze een verleden hadden en dus eigenlijk gewoon omdat ze leefden.’

De keerzijde van de medaille

Efter is als een puzzel: de lezer krijgt eerst alleen losse stukjes toegeworpen, waarna hij het verhaal met behulp van Bervoets kloppend moet zien te krijgen. Het geheel wekt de indruk dat de auteur wellicht onnodig iets te veel hooi op haar vork genomen heeft – met de helft van de personages was Efter even boeiend geweest. Desalniettemin is het idee van een pil tegen liefdesverdriet goed gevonden, en zetten passages als onderstaande aan het denken:

‘Want mensen geloven wat ze willen geloven. Dat ze de liefde in de hand hebben. Hun eigen liefde, de liefde van anderen. Dat ze kunnen kiezen voor wie die anderen vallen, kunnen kiezen voor wie zijzelf vallen. Misschien kan dat ook allemaal. Misschien heeft het altijd gekund. Maar was er een kleine blauwe pil voor nodig om dat de mensen te doen geloven.’

Een samenleving waarin er tegen elk onplezierig gevoel pillen bestaan lijkt een vooruitgang, maar elke medaille heeft een keerzijde, zo lijkt Bervoets ons te willen waarschuwen. Een afgevlakte samenleving zonder emoties is een schrikbeeld. Dan maar liever onvervalst liefdesverdriet.


Eerder verschenen op Recensieweb


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Welkom in het rijk der zieken

Alles wat er was

Fuzzie

Auteur:
Hanna Bervoets
Categorie(ën):
Literatuur